नवदिल्ली, 21 नवंबरमासः (हि.स.)।

भारतीयवैज्ञानिकाः एकं अद्वितीयं लचीलं पदार्थं विकसितवन्तः यत् सामान्यशरीरस्य गतिभ्यः, यथा हृदयस्पन्दनम्, श्वसनं, अङ्गुलीगतिः, गतिः वा इत्यादिभ्यः स्वयमेव विद्युत् उत्पन्नं कर्तुं शक्नोति एषा उपलब्धिः विज्ञानप्रौद्योगिकीमन्त्रालयस्य स्वायत्तसंस्थायाः बेङ्गलूरुनगरस्य नैनो-मृदुपदार्थविज्ञानकेन्द्रस्य (CENS) वैज्ञानिकैः प्राप्ता

विज्ञानप्रौद्योगिकीमन्त्रालयस्य अनुसारं वैज्ञानिकाः टङ्गस्टनत्रिआक्साइड् इति विशेषनैनोकणान् पीवीडीएफ इति लचीलेन प्लास्टिकपदार्थेन सह संयोजयित्वा नूतनं समष्टिद्रव्यं निर्मितवन्तः यत् दबावं खिञ्चनं च विद्युत्रूपेण परिवर्तयितुं शक्नोति। शोधदलेन एतान् नैनोकणान् चतुर्भिः भिन्नाकारैः सज्जीकृत्य परीक्षणं कृतम्, यत्र पुष्पाकाराः कणाः सर्वाधिकं प्रभाविणः अभवन् । तेषां पृष्ठे अधिकः विद्युत्प्रभारः भवति, येन ते प्लास्टिकस्य अन्तः अधिकतया आत्मसाताः भवन्ति, अधिकं विद्युत् उत्पद्यन्ते च । शोधकर्तारः न केवलं सामग्रीं निर्मितवन्तः, अपितु प्लास्टिकस्य नैनोकणानां परिमाणं अपि निर्धारितवन्तः येन सर्वाधिकं ऊर्जानिर्गमः भविष्यति । ततः दलेन एतस्य सामग्रीयाः उपयोगेन लघु, स्वयमेव जननशीलयन्त्राणि निर्मिताः, तेषां परीक्षणं च सफलतया कृतम् ।

एतेषु यन्त्रेषु किञ्चित् गतिना अपि स्पष्टानि स्थिरं च विद्युत्संकेतानि उत्पद्यन्ते स्म, यथा अङ्गुलीं मोचयितुं वा मेजं लघुतया टङ्कयितुं वा एतत् शोधं अन्तर्राष्ट्रीयपत्रिकायां ACS Applied Electronic Materials इति पत्रिकायां प्रकाशितम् अस्ति । वैज्ञानिकाः वदन्ति यत् एषा प्रौद्योगिकी वास्तविकजीवनस्य अनेकक्षेत्रेषु महत्त्वपूर्णं परिवर्तनं कर्तुं शक्नोति। विशेषतः स्वास्थ्यसेवाक्षेत्रे यत्र रोगी हृदयस्पन्दनस्य, श्वसनस्य, नाडीस्य, गतिस्य च निरन्तरं निरीक्षणं महत्त्वपूर्णं भवति । एषा प्रौद्योगिकी बाह्यशक्तिस्रोतः विना एतत् कार्यं कर्तुं शक्नोति । नूतनसामग्री स्मार्टवस्त्रेषु, फिटनेस-पट्टिकासु, गतिसंवेदकेषु, चिकित्सायन्त्रेषु च उपयोक्तुं शक्यते स्म । एतेन धारणीययन्त्राणां आकारः भारः च न्यूनीकरिष्यते, बैटरीप्रतिस्थापनस्य आवश्यकता न भवति, निरन्तरं कार्यं च सम्भवति । अपि च, एषा प्रौद्योगिकी भविष्ये स्मार्टवस्त्रेषु, ऊर्जा-कुशलेषु, गतितः ऊर्जां जनयन्तः उपकरणेषु च उपयोक्तुं शक्यते स्म ।

-----------

हिन्दुस्थान समाचार