- सिल्क्यारा-विजय-अभियानम्’ इति आपदापनयने भारतस्य ऐतिहासिकी सिद्धिः अस्ति इति भूपेन्द्रयादवः उक्तवान्

देहरादूनम्, 28 नवंबरमासः (हि.स.)। देहरादूने उत्तराखण्डराज्य-विज्ञान-प्रौद्योगिकिपरिषद् (यूकॉस्ट) नाम्ना त्रिदिवसीयः विश्वआपदाप्रबन्धन-सम्मेलनः 2025 आयोजनाय प्रवृत्तः अस्ति। ग्राफिक्-एरा-विद्यापीठे अद्य उद्घाटन-अवसरे केन्द्रीय–पर्यावरणविज्ञानवनजलवायु-परिवर्तनमन्त्री भूपेन्द्रयादवेन विडियोसन्देशेन सहभागीभ्यः सम्बोधनं कृतम्। तेन उक्तं यत् अन्ताराष्ट्रियराष्ट्रियराज्यस्तरीय-संस्थाभिः सह संयुक्तरूपेण आयोजितः अयं सम्मेलनः आपदाप्रबन्धन-क्षेत्रे एकः महत्त्वपूर्णः उपक्रमः अस्ति।

तेन उक्तं यत् गतपञ्चविंशतिवर्षेषु राज्येन विविधेषु संकटेषु अपि राष्ट्रीय–वैश्विक-स्तरे प्रगतिशीलः परिचयः स्थापितः अस्ति। तेन उक्तम् यत् प्रधानमन्त्रिणः नरेन्द्रमोदिनः निर्देशन-मार्गदर्शनयोः अन्तर्गतं राज्यस्य मुख्यमन्त्रिणा पुष्करसिंहे धामिना राज्यस्य प्रगतिरेव नूतनां दिशां प्राप्ता। तेन अवोचत् यत् प्रधानमन्त्रिणः हिमालये विशेषः अनुरागः अस्ति, स च हिमालयस्य विषयान्, तस्य सन्दर्भान्, संरक्षणं, सुरक्षां च सर्वदा विशेषरूपेण प्रस्थापयति।

केन्द्रीयमन्त्रिणा उक्तम् — “हिमालयः अस्माकं गौरवः, स एव भारतस्य आध्यात्मिक–सांस्कृतिक–पर्यावरणीय–जैवविविधता-सम्पदा च।” तेन निर्गतं यत् हिमालयात् निर्वहमानाः नद्यः भारतीयसभ्यायाः मूलाधाराः भवन्ति। आपदाप्रबन्धन-दृष्ट्या अन्ताराष्ट्रिय-पटलस्य केन्द्रभागे हिमालयस्य स्थापनं अद्यावश्यकम् इति तेन निरूपितम्।0तेन अवोचत् यत् विश्वे जलवायु-परिवर्तनाद् मानवजन्य-कारणैश्च आपदाः अधिकतया वर्धमानाः सन्ति; अतः वैश्विकस्तरे दृढनीतिः अपेक्ष्यते। प्रधानमन्त्रिणः प्रस्तावितः दशसूत्रीयः कार्यक्रमः विश्व-देशैः अत्यन्तं प्रशंसितः इति तेन उक्तम् — यः भारतस्य नेतृत्व-शक्तेः प्रमाणम्। तेन अवोचत् यत् भारतदेशेन प्रधानमन्त्रिणः नेतृत्त्वे “सीडीआरआई” (कोलिशन् फॉर डिजास्टर रेसिलियन्स् इन्फ्रास्ट्रक्चर) नामकं वैश्विकम् अधिकरणं स्थाप्यते स्म, यत् आपदाविषये उत्कृष्टं कार्यं करोति।

तेन विशेषतया उक्तम् —

“सिल्क्याराविजय-अभियानम्” इति दर्शयति यत् दुरापदेषु अपि दृढसंकल्पः, सक्षम-नेतृत्वं, वैज्ञानिकदक्षता च असम्भवं सम्भवं कर्तुं शक्नुति। एतत् अभियानं विश्वदेशानां प्रेरणास्रोतः इति तेन अभिहितम्।

तेनोक्तं यत् आपदाप्रबन्धनं अधिकं प्रभावशाली कर्तुं विज्ञान–प्रौद्योगिकी-आधारितम् आपदा-न्यूनीकरणम्, पूर्वानुमानम्, पूर्व-तत्परता च अत्यन्तं अपेक्ष्यते। आधुनिक-प्रौद्योगिकीनाम्, अनुसन्धानस्य, अन्ताराष्ट्रिय -सहकारस्य च माध्यमेनैव भावी-आपदाः सम्यक् प्रकारेण निराकर्तुं शक्यन्ते।

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता