- देशविदेशात् आगताः बौद्ध–श्रद्धालवः पवित्र–कलशानां दर्शनम् अकुर्वन्।

रायसेनम्, 29 नवंबरमासः (हि.स.)। मध्यप्रदेशस्य रायसेन–जनपदे स्थितं विश्व–धरोहरम् बौद्ध–आस्तिकानां प्रमुख–केन्द्रं च सांची–नाम्नि स्थले शनिवासरे अध्यात्म–पवित्रतयोः अनोख्या संयोगः द्रष्टुं प्राप्तः। अत्र त्रिसप्ततितमस्य वार्षिकोत्सवस्य द्विदिवसीय–महाबोधि–महोत्सवस्य भव्यः शुभारम्भः अभवत्। महोत्सवस्य आरम्भे चैत्यगिरि–विहार–मन्दिरस्य तल–गृहे संस्थापिताः भगवान् गौतम–बुद्धस्य परम–शिष्यौ अरहन्तौ सारिपुत्र–महामोग्गलान–नामानौ पवित्र–अस्थिशेषौ निष्कास्य विधि–विधानपूर्णं पूजनम् अर्चनं च कृतम्। अस्मिन् आयोजन–समये देश–विदेशात् आगताः बौद्ध–अनुयायिनः सहभागीभूताः सन्तः पवित्र–अवशेषानां दर्शनम् अकुर्वन्।

सांच्याम् शनिवासरे प्रभाते अष्टवादने महाबोधि–समाजात् शोभायात्रा निर्गता या नववादने चैत्यगिरि–विहारम् अभिगता। तस्मिन् यात्रायां वियतनाम–श्रीलङ्का–जापान–अमेरिका–सिंगापुर–देशादयः बहवः बौद्ध–भिक्षवः श्रद्धालवः च सम्मिलिताः। अत्र जिल–सर्वकारस्य अधिकारिणां महाबोधि–समाजस्य पदाधिकारिणां च उपस्थिति–मध्ये मन्दिरस्य तल–लगृहस्य ताडनम् उद्घाटितम्। ततः उभयोः प्रमुख–शिष्ययोः पवित्र–अस्थिशेषौ निर्गम्य विशेष–पूजा कृता, महाप्रसादस्य नैवेद्यो निवेदितश्च। अस्मिन् काले विशाल–संख्यायां अन्तर्राष्ट्रीय–बौद्ध–अनुयायिनः उपस्थिताः। विद्वांसः अपि भगवान् बुद्धस्य शान्तिकरुणासन्देशयोः जीवन–प्रयोजनम् अपनयितुं जनान् प्रति आह्वानम् अकुर्वन्।

समारोहस्य प्रथमदिने श्रीलङ्काया ललिता–गोमरा–नाम्नी कलाकार्या तस्याः दल–सहितं श्रीलङ्कानां लोकनृत्यगानयोः प्रस्तुतिः दत्ता। अनन्तरं भोपालस्य पञ्चशील–सांस्कृतिक–मञ्चेन नृत्य–गीतादीनि प्रस्तुतानि। सायंकाले भोपालकाया संघरत्ना–बनकर–नाम्न्या सह–साथिभिः बुद्ध–जीवन–कथायाः आधारेण नृत्य–नाटिका प्रदर्शिता। ‘द साया बैंड’–नामक–दलनापि भक्ति–संगीतैः श्रोतॄन् भाव–विभोरान् अकार्षीत्। महोत्सवस्य द्वितीये दिने अपि ललिता–गोमरा–दलस्य श्रीलङ्कायाः सांस्कृतिक–प्रस्तुतयः भविष्यन्ति। अन्ते अखिल–भारतीय–कवि–सम्मेलनस्य आयोजनम्, यत्र महाबोधि–महोत्सवस्य समापनं भविष्यति।

गौरवार्थं वदामः—सांची विश्व–प्रसिद्धं पर्यटन–स्थलम्, बौद्ध–धर्मावलम्बिनां परम–पवित्रं तीर्थं च। अत्र वर्ष–पर्यन्तं पर्यटकानां आगमन–प्रवाहः दृश्यते, किन्तु चेतियगिरि–विहारस्य अयं वार्षिक–महोत्सवः सर्वेषां मध्ये विशिष्टतमः मन्यते। अस्मिन् दिने एव श्रद्धालवः तानि पवित्र–अस्थि–कलशान् साक्षात् द्रष्टुं समर्थाः यान्य् वर्ष–पर्यन्तं संरक्षितानि भवन्ति।

एतस्मिन् अवसरे पंचायत–ग्राम्य–विकास–मन्त्रिणा प्रह्लाद–पटेल–नाम्ना, सांची–विधानसभायाः सदस्येन डा. प्रभुराम–चौधरी–नाम्ना च समारोह–स्थले उपस्थिति कृताः। तौ चेतियगिरिविहारस्थले आयोजिते कार्यक्रमे भागं गृहीत्वा भगवान् बुद्धस्य प्रधान–शिष्यौ अरहन्तौ सारिपुत्र–महामोग्गलान् च एषां पवित्र–अवशेषानां दर्शनं कृत्वा विधिवत् पूजनं च कृतवन्तौ। सांच्याम् अद्य देश–विदेशात् आगत–बौद्ध–भिक्षु–अनुयायिनां विशाल–उपस्थित्या सम्पूर्णं वातावरणं बुद्धमयं जातम्।

मन्त्री–पटेल–नाम्ना उक्तम्—त्रिसप्ततितमे वर्षे 30 नवम्बर–दिनाङ्के डा. श्यामप्रसादमुखर्जी–नाम्ना महाबोधिसमितेः अध्यक्षरूपेण शिरसि कलशं स्थाप्य यात्रा आरब्धा आसीत्। तस्मिन् काले राष्ट्रस्य प्रधानमन्त्रिणः उपराष्ट्रपतेः च उपस्थिति आसीत्। अस्मिन् दिनि सांच्याः विशेष–महत्त्वं वर्तते इति तेन कथितम्—यः कश्चिदपि जनः अस्मिन् दिने अत्र आगच्छति सः तदा जातां ऐतिहासिक–घटनाम् अनुभवितुं शक्नुयात्।

महाबोधि–सोसायटी–श्रीलङ्कायाः प्रमुखः वानगल–उपतिस्स–नायक–थेरो–नामकः अवदत्—जनाः ताजमहलनामकं स्मारकं जानन्ति, परन्तु सांचीस्थलं न जानन्ति, यतः अस्मात् स्थलेन एव भारतीय–संस्कृति–बौद्ध–धर्मौ च विदेशदेशेभ्यः प्रसारितौ। सः सांचीस्थानके मुख्ययात्रिक–रेलयानानां न ठहरताम् इति चिन्तां व्यक्तवान्। सः अवदत्—बौद्धाः अबौद्धाः च सर्वे अपि अत्र आगन्तुम् इच्छन्ति, परन्तु मुख्यरेलयानानाम् अनस्थित्या तेषां क्लेशः जायते। अतः सर्वकारम् प्रति तेन आग्रहः कृतः यत् मुख्य–रेलयानानां स्थगणनम् सांची–स्थानके स्थाप्यते, येन भारत–विदेशमार्गेभ्यः आगच्छन्तः जनाः सुविधा प्राप्तुं शक्नुयुः।_______________

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता