नवदेहली, 29 नवम्बरमासः(हि.स.)। प्रधानमन्त्रिसंग्रहालयपुस्तकालयेन (पीएमएमएल) स्वीयेषु दुर्लभेषु वैधानिकप्रपत्रेषु दूरगमाभिगमनसुविधा आरब्धा अस्ति। अस्याः सुविधायाः फलरूपेण भारतीयइतिहासे अनुसन्धानं कुर्वन्तः छात्राः संस्थाने स्थितान् सार्धद्वौकोट्यधिकान् वैधानिकप्रपत्रान् दूरतः अपि अवलोकयितुं शक्नुवन्ति। एतदर्थं नवः सङ्गणकमञ्चः निर्मितः अस्ति। अनुसन्धानकाः प्रथमतः अस्मिन् मञ्चे पञ्जीकरणं कर्तव्यं, अनन्तरं ये वैधानिकप्रपत्रान् द्रष्टुम् इच्छन्ति तेषां संदर्शनानुमति-अभ्यर्थना कर्तव्या। अनुमतिः प्राप्ता सति ते वैधानिकप्रपत्राः केवलं दर्शनार्थं तेषां सङ्गणके उपलब्धाः भविष्यन्ति। इदानीं तेषां पीएमएमएल-कार्यालयं गन्तुम् आवश्यकं न भवति।

उल्लेखनीयम् यत् पीएमएमएल-मण्डपे स्वातन्त्र्यलाभानन्तरं सर्वेषां प्रधानमन्त्रिणां सम्बन्धिनः वैधानिकप्रपत्राः सामग्री च निहिताः सन्ति। अत्र 1300 अधिकानां जनानां संस्थानां च समष्टौ 2.5-कोट्यधिकाः दुर्लभ-वैधानिकप्रपत्राः सुरक्षिताः। आधुनिकोत्तरसमकालीनभारतीयइतिहासे अनुसन्धानं कुर्वन्तः विद्वांसः एतेषां उपयोगाय अत्र आगच्छन्ति। अत्र स्थापिता दुर्लभवैधानिकप्रपत्राः यथा पत्राणि, भाषणानि, दैनन्दिनी, वार्तापत्र-छिन्नांशाः इत्यादीनां संरक्षणं शोधार्थिभ्यः च उपलब्धता च हेतोः विशाले अङ्कियरूपान्तरणाभियाने प्रवर्तिते। अस्मिन् अभियानेन सर्वे आवश्यकता-प्रधानाः वैधानिकप्रपत्राः अङ्कीयरूपेण परिवर्त्य प्रणालीमध्ये स्थापिताः, अधुना च अनुसन्धानकाः अन्तर्जाले तान् द्रष्टुं शक्नुवन्ति।

पीएमएमएल-निदेशकः अश्विनीलोहेनीमहाशयः शनिवासरे अवदत् यत् एषा पीएमएमएल-अभिलेखागार-आरम्भा तंत्रज्ञानस्य प्रयोगेन महत्वपूर्ण-वैधानिकप्रपत्रानां संरक्षणे शोधार्थिनां च गृहस्थितानाम् उपकारे महत्त्वपूर्णं पादं निक्षिपति। एषा सुविधा अनुसन्धानकृते अत्यन्तोपकारिणी भविष्यति देशस्य ऐतिहासिकन्यासं च सुरक्षितुं महान् योगदानं दास्यति।

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता