नवदेहली, 01 दिसंबरमासः (हि.स.)। इटालियायाः टेनिस् इतिहासे स्वर्णाक्षरेण लिप्तं नाम, महाक्रीडकः श्री निकोला पिएत्रांजेली, सोमवासरे 92 वर्षाणि पूर्णत्वा निधनं प्राप्तवान्। मृत्युः कारणं त्वरितं स्पष्टं न अभवत्, किन्तु इटालियन् टेनिस् फेडरेशन तस्य निधनस्य घोषणा कृतवती। दिसंबर् 2024 मासे हिप् फ्रैक्चर घटितेभ्यः परं तस्य स्वास्थ्ये निरन्तरं क्षीणता दृष्टा आसीत्। पिएत्रांजेली न केवलम् इटालियायाः प्रथमं ग्रैंड् स्लैम् विजेता आसीत्, किन्तु तेनैव समये सुपरस्टार् अपि जातः, यदा टेनिस् अभिजातवर्गस्य क्रीडा इति मन्यते स्म। तस्य करिश्मायुक्तं व्यक्तित्वं, चलचित्रवत् रूपं, अति सुन्दरं बैकहैण्ड् कौशलं च टेनिस् इटालियायाः गृहेषु प्रचलितं कृतवन्तः। इटालियन् टेनिस् फेडरेशन तं “इटालियायाः टेनिस् आन्दोलनस्य पिता” इति श्रद्दांजलिम् अर्पितवती।

क्ले कोर्ट् महाधिपः

1950–1960 दशकयोः पिएत्रांजेली क्ले कोर्ट् मध्ये अतुलनीयः आसीत्। सः 1959 तथा 1960 तमेभ्यः फ्रेंच् ओपन् सिंग्ल्स्, 1959 तमे डबल्स्, 1958 तमे मिक्स्ड् डबल्स् खिताभं लब्धवान्। 1960 तमे फ्रेंच् ओपन् फाइनल् मध्ये तस्य उत्साहः अद्यापि टेनिस् इतिहासस्य अंशः अस्ति। चिलीदेशीय लुईस आयालाया निरन्तर ड्रॉप् शॉट्-लोब् कारणेन पादयोः त्वचा छिलिता अपि, सः अपि पादेषु चोटितेषु सम्पूर्णम् खेलं कृत्वा विजयं प्राप्नोति स्म।

पिएत्रांजेली स्वकीय कार्यकाले 48 पदकान् अर्जितवान्, यस्मिन् 1957 तथा 1961 रोम् मास्टर्स् अपि सम्मिलितम्। तस्य महान् योगदानम् डेविस् कप् मध्ये अस्ति, यत्र सः 164 खेलाः क्रीडितवान्, 120 विजेतः च, यत् अद्यापि अभिलेखः। तस्य नेतृत्वे इटालियायाः 1976 तमे प्रथमं डेविस् कप् प्राप्तम्, यद्यपि किञ्चित् वर्षे पश्चात् कप्तानत्वे विवादेन पदं त्यक्तवान्।

सामाजिकजीवनम्

1950–1960 दशकयोः पिएत्रांजेली नाम केवलम् क्रीडा-पृष्ठेषु न, किन्तु सामाजिकजीवनस्य चर्चासु अपि आसीत्। सः चलचित्र-तारा मार्सेलो मास्ट्रोयानी च समीप मित्रः आसीत्। ब्रिजिट् बार्डो, क्लाउडिया कार्डिनाले च तस्य परिचितेषु आसन्। आकर्षकं व्यक्तित्वं, निःशङ्क जीवनशैली च कारणेन तं “लेडिज् म्यान्” अपि कथितम्, यद्यपि सः तं नित्यं निराकृतवान्। पिएत्रांजेली स्वकीय समये स्वीकारयत् यत् सः कदापि कठोराभ्यासे न लग्नः। सः उक्तवान् – “यदि अहं अधिकं परिश्रमं कृतवान्, तर्हि सम्भाव्यते अधिकं खिताभान् जेतुम्, किन्तु जीवनं कम् रमणीयं जातम्।“

प्रारम्भिकजीवनम्

निकोला पिएत्रांजेली 11 सितम्बर् 1933 तमे ट्यूनिस् नगरे जातः। द्वितीयं महायुद्धकाले तस्य परिवारं विस्थापनं तथा कठिनतायाः अनुभवम् अतीत। युद्धकाले एव सः टेनिस् आरभत, यदा पितरः कैम्पे अन्तर्भूताः आसन्, यत्र कोर्ट् उपस्थितम्। परं पश्चात् परिवारं रोमम् आगतवन्तः, यत्र सः फुट्बॉल् टेनिस् च क्रीडितवान्। सः लाजियो क्लब् जूनियर् फुट्बॉल् टीम् अपि आसीत्, किन्तु अन्ते टेनिस् अवलम्बितवान्।

अन्तिमवर्षाणि

अन्तिमदिवसेषु अपि सः टेनिस् प्रति अतिशय उत्साही आसीत्। आधुनिकक्रीडकाणां तथा क्रीडायां परिवर्तनेषु तस्य स्पष्टमतिः चर्चायां आसीत्। 2024 तमे इटालियायाः डेविस् कप् विजयस्य संदर्भे जैनिक् सिनरस्य प्रशंसा कृत्वा तेन उक्तम् – “सः मम अधिकांश अभिलेखान् नश्यति, केवलं एकम्—164 डेविस् कप् खेलाः।”

1986 तमे पिएत्रांजेली अन्तर्राष्ट्रीय टेनिस् हॉल् ऑफ् फेम् मध्ये समाविष्टः। रोम् फोरो इटालिको स्थित द्वितीयं महत् स्टेडियम् अपि तस्य नाम्ना स्थितम्। सः उक्तवान् – “कदापि धनस्य कृते न क्रीडितवान्। अहं तस्मात् खेले प्रेमतः क्रीडामि—सह तेन अहं भव्यं दृश्यते।”

इटालियायाः महान् क्रीडकः, करिश्मायुक्तं व्यक्तित्वं, सत्यं टेनिस् दूतं च हन्तः। तस्य योगदानं सदा स्मरणीयं भविष्यति।

---------------

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता