गोरखपुरम्, 1 दिसंबरमासः (हि.स.)। देवभूमौ उत्तराखण्डे अखिलभारतीयविद्यार्थीपरिषदः आयोजिते 71वें राष्ट्रीय-अधिवेशने अन्तर्गते प्रो० यशवंतराव-केलकर-युवा-पुरस्कार-समारोहे उत्तराखण्डस्य मुख्यमन्त्राः श्री-पुष्करसिंहधामी महोदयाः अस्मिन् पुरस्कारेन गोरखपुर-निवासिनं श्रीकृष्णपाण्डेयम् सम्मानितवन्तः। श्रीकृष्णपाण्डेयः ‘आज़ाद’ इति ख्यातः ‘स्माइल् रोटी बैंक् फाउंडेशन’ इत्यस्य संस्थापकः अस्ति। सः द्विसहस्राधिकानाम् अनाथानां मनोरोगिणां उपचार-पुनर्वास-व्यवस्थायाम्, बाल-भिक्षावृत्ति-उन्मूलने, नशामुक्तिकार्ये, स्वच्छता-पर्यावरण-रक्षणे, द्वयोः पुनर्वासकेन्द्रयोः च संचालन-कार्ये समाजसेवायाम् उल्लेखनीयम् योगदानम् दत्तवान्।

एषः पुरस्कारः प्राध्यापक-यशवंतराव-केलकरस्य स्मृत्यर्थं 1991 तम वर्षात् प्रदीयते, ये अखिलभारतीयविद्यार्थीपरिषदः शिल्पकारः इति विख्याताः। परिषदः कार्य-विस्तारस्य, सङ्गठनस्य च व्यापक-रूप-करणे तेषां महती भूमिका आसीत्। अभाविप् तथा विद्यार्थी-निधि-न्यासस्य एषा संयुक्त-पहलाऽस्ति, या छात्राणां उन्नतये, शिक्षाक्षेत्रस्य विकासाय च प्रतिष्ठिता। अस्य पुरस्कारस्य उद्देश्यः युवानां सामाजिक-उद्यमेषु क्रियमाणं कार्यं प्रकाशयितुम्, तान् प्रोत्साहितुम्, सामाजिक-उद्यमशीलतायां कृतज्ञताभावं निर्मातुम्, युवा-भारतीयान् सेवा-कार्येषु प्रेरयितुं च अस्ति। शिक्षा-, समाज-, पर्यावरण-, विज्ञान-क्षेत्रेषु उत्कर्षं कृतवन्तः युवा ‘प्रो० यशवंतराव-केलकर-युवा-पुरस्कार’-नाम्ना सम्मानिताः भवन्ति। अस्मिन् पुरस्कारं लक्ष-रूप्यकाणां निधिः, प्रमाणपत्रम्, स्मृतिचिह्नं च समाहितम् अस्ति।

राष्ट्रीय-अधिवेशनस्य अंतिम-दिने 'पर्याप्त-वित्तीय-आवण्टन-सहितं सर्वे शिक्षण-संस्थानानि एकस्मिन् संरचनायां नयितुं आवश्यकतायाः', 'बाङ्ग्लादेशीय-अनधिकृतप्रवेशकानां—राष्ट्र- सुरक्षा-लोकतान्त्रिक-व्यवस्थायाश्च आव्हानानि', 'मानवीय-क्रियाकलापैः उत्पन्नानां प्राकृतिक-आपदां निवारणाय समाजस्य भूमिका', 'विभाजनकारी-शक्तीनां विरुद्धे सङ्गठितः समाज एव समाधानम्'—एते विषयकाः चत्वारः प्रस्तावाः प्राप्त-सूचनानुसारं संशोधिताः सन्तः पारिताः। अभाविप् पञ्च प्रस्तावान् प्रस्तुतवती, येषु ‘समाज-परिवर्तनस्य वाहको युवा भवेत्’ इति प्रस्तावः पूर्वमेव राष्ट्रीय-कार्यकारी-परिषद्-सभापूर्वं पारितः आसीत्। ततः अनन्तरं प्रो० यशवंतराव-केलकर-पुरस्कार-समारोहः सम्पन्नः, पश्चात् अभाविप्-राष्ट्रीय-कार्यकारिणी-घोषणा च कृता।

देवभूमौ सम्पन्ने अस्मिन् त्रिदिवसीये अधिवेशने अभाविप्-सङ्गठनात्मक-रचनानुसारं देशस्य 46 प्रान्तेभ्यः, मित्रराष्ट्रात् नेपालात् च पञ्चदशाधिकाः प्रतिनिधयः सहस्रादधिकाः सहभागीभवन्ति। अस्मिन् सम्मेलन-कार्यक्रमे शिक्षायाः, समाजस्य, पर्यावरणस्य, संस्कृतेः च विषयेषु देशभरात् आगताः विद्यार्थी-गणाः, प्राध्यापकाः, शिक्षाविदः च विमर्शं कुर्वन्ति। अधिवेशनस्य प्रथमदिने (28 नवम्बर) विश्वप्रसिद्धः अन्तरिक्ष-वैज्ञानिकः पूर्व-इसरो-अध्यक्षः डॉ॰ एस्-सोमनाथः उद्घाटनम् अकरोत्। द्वितीयदिने देवभूमेः मार्गेषु परिषद् भव्यां शोभायात्रां निर्वहिता।

अखिलभारतीयविद्यार्थीपरिषदः 71वें राष्ट्रीय-अधिवेशने प्रो० यशवंतराव-केलकर-पुरस्कार-समारोहे मुख्य-अतिथिरूपेण उपस्थितः उत्तराखण्डस्य मुख्यमन्त्री पुष्करसिंहधामी महोदयः अवदत्—

अद्य देवभूमेः पवित्र-धरण्यां अखिलभारतीयविद्यार्थीपरिषदः 71वें राष्ट्रीय-अधिवेशने च प्रो० यशवंतराव-केलकर-पुरस्कार-समारोहे च उपस्थितः सन् मम हृदि अत्यन्तं आनन्दः, गर्वः च जायते। प्रथमं, अस्य वर्षस्य पुरस्कार-प्राप्ता गोरखपुर-निवासी श्रीकृष्णपाण्डेय ‘आज़ाद’—तेभ्यः हृदयतः अभिनन्दनम्। तेषां जीवन-कार्यं समाज-समर्पणस्य, संवेदनशीलतायाः, कर्तव्यनिष्ठायाश्च उज्ज्वलम् उदाहरणम् अस्ति।

राज्य-स्थापनायाः 25-वर्षोत्सवे एबीवीपी-राष्ट्रीय-अधिवेशनस्य देवभूमौ आयोजनम् सर्वेषां उत्तराखण्ड-वासिनां गर्व-विषयः। भवन्तः युवा: अत्र शिक्षा-ग्रहणसहितं परिषद्-कार्यकर्तृभिः राष्ट्र-सेवायां योजिताः—एषा चरित्रस्य, अनुशासनस्य, राष्ट्र-भावनायाश्च प्रतिच्छाया। समाजे, विद्यार्थिषु, राष्ट्रे च अभाविप् यत् कार्यं करोति तत् सर्वयुवा-समाजस्य प्रेरणास्रोतः।

अत्र भारतस्य विविध-राज्येभ्यः, नेपालात् च बहवः कार्यकर्तारः आगत्य सम्मिलिताः—एतदधिवेशनं न केवलं सामान्य-आयोजनम्, अपि तु राष्ट्र-निर्माणस्य पवित्र-यज्ञः। युवानां विचाराः संकल्पाः च राष्ट्रस्य भाविनि दिशां निश्चितं दास्यन्ति। एतद्वर्षं स्वयम् राष्ट्रीय-स्वयंसेवक- संघस्य जन्मशती-वर्षं स्यात्, येन सांस्कृतिक-पुनर्जागरणम्, संगठनम्, सेवा-प्रवाहः च पुनः प्रज्वलितः।

आपात्काल-काले, सीमासंकटे, छात्र-अन्दोलनेषु—यत्र यत्र संकटम् अभवत्, तत्र तत्र परिषद्-कार्यकर्तारः अग्र-पङ्क्तौ स्थिताः। सहस्रशः कार्यकर्तारः लोकतन्त्ररक्षणाय यातेः कठिनाइः व्यथाः च सहित्वा अपि लोकतन्त्र-ज्योतिं न निवारितवन्तः। 'भारत-माताकी-जय' इति घोषा यः अद्य सर्वत्र ध्वनितः—सः परिषद्-कार्यार्थस्य दशकानां तपस्याफलम्।

भारते यदि युवाशक्ति उचितदिशायां प्रवर्त्यते, तर्हि भारतं केवलं आर्थिक-महाशक्तिः न, अपितु विश्वगुरुः अपि भविष्यति। अधिवेशनात् प्राप्ता ऊर्जा, विचाराः, संकल्पाः च राष्ट्रनिर्माणस्य नूतनाः अध्यायान् रचिष्यन्ति इति मम पूर्णविश्वासः। पुनरपि श्रीकृष्णपाण्डेयः सामाजिक-योगदानस्य उत्कृष्टतां प्रति अभिनन्दनीयः। सर्वेभ्यः कार्यकर्तृभ्यः सफल-अधिवेशनस्य शुभकामनाः।

प्रो० यशवंतरावकेलकरयुवा-पुरस्कारप्राप्तः श्रीकृष्णपाण्डेय ‘आज़ाद’ अवदत्—

अखिलभारतीयविद्यार्थीपरिषदः कार्यकर्तारः राष्ट्रं प्रथमं मन्यन्ते—एषा भावना अतिशय-प्रशंसनीया प्रेरणादायिनी च। अभाविप् प्रदत्तां लक्ष-रूप्यक-निधिं अहं भारतीय-मनोरोगिणां सेवायै समर्पयामि। सेवा-पथे बाधाः आगच्छन्ति, किन्तु ताभ्यः भयमेव न। श्रीराम-मन्दिर-निर्माणे पञ्चशताब्दीनां दीर्घ-संघर्षः अपि अवश्यं सफलः। प्रभुः यदि बाह्यं प्रकटुं सहस्र-यत्नं कृतवान्, वयं कुतः न? अतः सेवा-पथात् कदापि न निवर्तितव्यम्।

---------------

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता