संयुक्त-राष्ट्रस्य प्रतिष्ठित-संस्थानस्य यूनिसेफ्‌ (UNICEF) इत्यस्य स्थापना अद्यैव दिवसे 11 दिसम्बर 1946 तिथौ जाता आसीत्। प्रारम्भिक-काले अस्मै “संयुक्त-राष्ट्र-अन्ताराष्ट्रिय-शिशु-आपत्कालीन-कोषः” इति नाम दत्तम् आसीत्। द्वितीय-विश्व-युद्धस्य विनाशकारिणां प्रभावानां मध्ये अस्य मुख्योद्देश्यः यूरोप-प्रदेशस्य अन्येषां च प्रभावित-प्रदेशानां बालकेभ्यः मातृभ्यश्च भोजनं, औषधानि आवश्यकाः च आरोग्य-सेवाः उपलब्धुं कर्तुम् आसीत्।

समयस्य प्रवाहेन एतत् संस्थानम् विश्वस्य सर्वेषु भागेषु बालकानाम् अधिकाराणां, शिक्षायाः, सुरक्षा-सेवानां, पोषणस्य विकासस्य च महान् संरक्षकः इव अभवत्। अस्य मिशनस्य व्यापकत्वं दातुं तस्य नाम परिवर्त्य “संयुक्त-राष्ट्र-शिशु-कोषः” इति कृतम्, यद्यपि, अस्य संक्षिप्तरूपेण UNICEF इत्यस्य उपयोगः अद्यापि अस्ति इत्येव।

अद्य यूनिसेफ् 190-ाधिक-देशेषु सक्रियम् अस्ति तथा च प्रत्येक-शिशोः जीवनं, शिक्षां, सुरक्षां, अवसरान् च संरक्षितुं कार्यं करोति। युद्धे, महामारीषु, आपत्सु, वा कस्यापि मानवतावादी-संकटे बालकानां भविष्यस्य रक्षा अस्य प्राथमिकता भवति।

महत्त्वपूर्ण-घटनाचक्रः

1687 – ईस्ट्-इण्डिया-कम्पनी मद्रासे (भारते) नगर-निगमं निर्मितवती।

1845 – प्रथमः आङ्ग्ल-सिख्-युद्धः आरब्धः।

1858 – बङ्किम् चन्द्रः चट्टोपाध्यायः यदुनाथः बोस इत्युभौ कलकत्ता-विश्वविद्यालयात् कला-विषये प्रथम-स्नातकौ अभवन्।

1937 – यूरोपीय-देशः इटली मित्र-राष्ट्र-संघात् निर्गतः।

1941 – जर्मनी इटली च अमेरिकाविरुद्धं युद्ध-घोषणां कृतवन्तौ। पूर्वं इटली-शासकः बेनिटो मुसोलिनी, अनन्तरं जर्मनी-तानाशाहः एडोल्फ् हिटलर इत्येतौ घोषणां कृतवन्तौ।

1946 – डॉ. राजेन्द्र-प्रसादः भारतस्य संविधान-सभायाः अध्यक्षः निर्वाचितः अभवत्।

1946 – यूरोपीय-देशः स्पेनः संयुक्त-राष्ट्रात् निलम्बितः।

1946 – संयुक्त-राष्ट्र-यूनिसेफ्-स्थापना अभवत्।

1949 – खाशाबा जाधवः नागपुर-कुश्ती-स्पर्धायां प्रतिस्पर्धिनं केवलं पञ्च-मिनिट्-मध्ये चित् कृतवान्।

1960 – बाल-विकासे प्रवृत्तायाः अन्तराष्ट्रिय-संस्थायाः यूनिसेफ्-सम्बन्धेन 15-नव-पैसस्य विशेष-डाक-टिकटं जारीकृतम्।

1983 – जनरल् एच.एम्. इरशाद् स्वयम् एव बाङ्ग्लादेशस्य राष्ट्रपतिः इति घोषितवान्।

1994 – रूसस्य तत्कालीन-राष्ट्रपतिः बोरिस् येल्तसिन् चेचेन-विद्रोहिभ्यः आक्रमणं कृत्वा तेषां प्रदेशे सेना-प्रेषणं कृतवान्।

1997 – ग्रीन्-हाउस-देशानां उत्सर्जन-नियन्त्रणाय विश्वस्य सर्वे देशाः सहमत्यां प्राप्नुवन्।

1998 – 23-तमस्य काहिरा-अन्ताराष्ट्रिय-चलच्चित्र-समारोहस्य सन्दर्भे तमिल्-चलच्चित्रस्य ‘टेररिस्ट्’ इत्यस्य सर्वश्रेष्ठ-भूमिकायै आयशा धारकर इत्यै ज्यूरी-पुरस्कारः दत्तः।

2002 – स्पेन-नौसैनिकैः अरब-सागरे उत्तर-कोरियादेशस्य एकं जहाजं गृहितम्, यस्मिन् स्कड्-मिसाइला आसीत्।

2003 – मेरिदा-नगरस्य प्रथम-भ्रष्टाचार-निरोधक-सम्झौतायां 73-देशाः हस्ताक्षरितवन्तः।

2007 – उत्तर-दक्षिण-कोरिययोः मध्ये 50-वर्षानन्तरं रेल्-सेवा पुनः प्रारब्धा।

2014 – अन्तराष्ट्रिय-योग-दिवसस्य प्रस्तावना भारत-प्रधानमन्त्रिणा नरेन्द्र-दमोदर-दास-मोदी-नाम्ना संयुक्त-राष्ट्रे प्रदत्ता, यस्य स्वीकृतिः 11 दिसम्बर 2014 तिथौ लब्धा।

जन्माः

1810 – अल्फ्रेड् डोमोसे – फ्रांस-देशस्य विख्यातः लेखकः कवी च।

1882 – सुब्रह्मण्य-भारती – तमिल्-कविः।

1892 – अयोध्या-नाथ-खोसला – भारतीय-राजनीतिज्ञः तथा अभियन्ता।

1922 – दिलीप्-कुमार – हिन्दी-चलच्चित्र-अभिनेता।

1931 – ओशो-रजनीशः – धार्मिक-आन्दोलनकर्ता।

1934 – सलीम-दुर्रानी – भारतस्य उत्कृष्ट-क्रिकेट्-अखिलाङ्ग-खिलाडी, अफ़गान्-मूलोत्पन्नः।

1935 – प्रणब-मुखर्जी – भारतस्य विदेश-मन्त्री वित्त-मन्त्री च, 25 जुलाई 2012 तिथेः राष्ट्रपति।

1942 – आनन्द-शङ्करः – भारतीय-गीतकारः संगीतकारः च।

1969 – विश्वनाथन्-आनन्दः – भारतस्य शतरञ्ज्-क्रीडकः।

1969 – ज्योतिर्मयी सिकदर – भारतीय-नारी-धाविका।

1980 – अनिल्-कुमार-मान् – भारतस्य विख्यातः पहलवान्।

निधनम्

1938 – जगत्-नारायण- मुल्ला – उत्तर-प्रदेशस्य विख्यातः वैद्यक-कार्यकर्ता च।

1949 – कृष्णचन्द्र-भट्टाचार्यः – विख्यातः दार्शनिकः।

1967 – मेहरचन्द्र-महाजनः – भारतस्य सर्वोच्च-न्यायालयस्य तृतीय-न्यायाधीशः।

1983 – बिनायक-आचार्यः – ओडिशा-प्रदेशस्य नवमः मुख्यमंत्री।

1988 – नागेन्द्र-सिंहः – भारतस्य भूतपूर्व-प्रधान-निर्वाचन-आयुक्तः।

1998 – कवि-प्रदीपः – विख्यातः कविः गीतकारः च।

2004 – एम्.एस्. सुब्बुलक्ष्मी – कर्नाटक-संगीतस्य विख्यात-गायिका अभिनेत्री च।

2012 – रवि-शङ्करः – भारत-रत्न-सम्मानितः प्रसिद्धः सितार्-वादकः।

2017 – सुनीता-जैन – आधुनिक-हिन्दी-अङ्ग्ल-कथाकार-उपन्यासकारि च।

महत्त्वपूर्ण-दिवसाः

अखिलभारतीयहस्तशिल्पसप्ताहः (08–14 दिसम्बरमाहः)।

हवाई-सुरक्षा-दिवसः (सप्ताहे)।

यूनिसेफ्-दिवसः (विश्व-शिशु-कोष-दिवसः)।

------------------

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता