Enter your Email Address to subscribe to our newsletters
लखनऊनगरम्, १४ दिसम्बरमासः (हि.स.)।
लखनऊस्थिते बाबासाहेबभीमराव अम्बेडकरविश्वविद्यालये (बीबीएयू) भौतिकविज्ञानविभागस्य शोधकर्तृभिः गैर-इनवेसिव (अक्रामकत्वरहित) मधुमेहनिरीक्षणस्य दिशायां महत्त्वपूर्णा सफलता प्राप्ता अस्ति। विभागस्य डॉ. मोनू गुप्तया प्रो. बी. सी. यादवस्य मार्गदर्शनेन एकः नवीनः कागदाधारितः स्मार्ट्-श्वाससंवेदी (स्मार्ट ब्रीथ सेंसर) विकसितः, यः श्वासे विद्यमानस्य एसीटोन इत्यस्य ज्ञानं कर्तुं समर्थः अस्ति।
शोधकर्तृभिः विकसितः अयं संवेदी उपकरणः नवीनायाः नैनोकॉम्पोज़िट्-प्रौद्योगिक्याः आधारे निर्मितः अस्ति, यः निष्कासितश्वासे विद्यमानस्य एसीटोन इत्यस्य अन्वेषणं करोति। एसीटोनं मधुमेहस्य तथा अन्येषां मेटाबॉलिक्-विकाराणां मान्यः जैवसूचकः इति स्वीक्रियते। एषा प्रौद्योगिकी रक्तपरीक्षणं विना, पूर्णतया अक्रामकत्वरहितेन विधिना रोगनिरीक्षणस्य एकं आशाजनकं विकल्पं प्रस्तौति।
अयं संवेदी उपकरणः मोलिब्डेनम्-ट्राइऑक्साइड् (MoO₃) तथा Nb₂CTx MXene इत्येतयोः विशिष्टसंयोजने आधृतः अस्ति, यः अल्पसांद्रतायामपि एसीटोन इत्यस्य प्रति उच्चां संवेदनशीलतां तथा चयनात्मकतां प्रदर्शयति। शोधानुसारं, अयं उपकरणः पर्यावरणीयचिन्हानां सह मानवश्वासे विद्यमानस्य एसीटोन इत्यस्य अपि ज्ञानं कर्तुं समर्थः भवितुमर्हति।
एतत् शोधकार्यं अमेरिकनकेमिकलसोसाइटी इत्यनेन प्रकाशिते प्रतिष्ठिते अन्ताराष्ट्रिये जर्नले जर्नल एप्लाइड इंजीनियरिंग मैटेरियल्स इत्यस्मिन् प्रकाशनाय स्वीकृतम् अस्ति, यत् विश्वविद्यालयस्य तथा शोधसमुदायस्य कृते महती उपलब्धिः इति मन्यते।
बीबीएयू-विश्वविद्यालयस्य कुलपतिः प्रो. राज कुमार मित्तलः अस्याः सफलतायाः अवसरं शोधदलस्य सर्वान् सदस्यान् अभिनन्द्य अवदत् एतत् शोधं न्यूनव्यययुक्तानां, वहनीयानां तथा अक्रामकत्वरहितानां निदानप्रौद्योगिकीनां विकासस्य दिशायां महत्त्वपूर्णं पदम् अस्ति, येन भविष्ये मधुमेहस्य तथा अन्येषां मेटाबॉलिक्-रोगाणां नियमिता श्वासाधारिता निरीक्षणप्रणाली सम्भविष्यति। अस्मिन् अवसरे भौतिकविज्ञानविभागस्य अध्यापकाः, शोधार्थिनः तथा विद्यार्थीणश्च अपि शोधदलाय एतस्याः उपलब्धेः कृते हार्दिकान् अभिनन्दन-शुभाशयान् अर्पितवन्तः।
हिन्दुस्थान समाचार / Dheeraj Maithani