-प्रदेशस्य दलित-वर्गात् आगतानां द्विलक्ष-द्वाविंशतिसहस्राधिकानां कन्यानां योजनाया लाभः प्राप्तः अस्ति।

लखनऊनगरम्, 14 दिसंबरमासः (हि.स.)।

उत्तरप्रदेशस्य मुख्यमन्त्री-सामूहिक-विवाह-योजना आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल-वर्गस्य, विपिछड़ा-वर्गस्य, दलित-वर्गस्य तथा अल्पसंख्यक-वर्गस्य कुटुम्बानां जीवने सकारात्मकं परिवर्तनं कर्तुं समर्था अभवत्। सन् 2017 तमे वर्षे आरब्धा एषा योजना अद्य न केवलं एतेषां वर्गाणां कन्यानां कृते वरदानरूपेण सिद्धा अस्ति, अपि दो तु सामाजिक-समरसता तथा समावेशिता अपि सुदृढयति।

अष्टवर्षीयावधौ अस्याः योजनायाः अन्तर्गतं चतुर्लक्षाधिकानां निर्धन-कन्यानां विवाहः योगी-सर्वकारेण पूर्ण-विधि-विधानैः सम्मानपूर्वकं सम्पन्नः कृतः अस्ति। चालू-वित्तीय-वर्षे 2025-26 मध्ये 57 सहस्राणां लक्ष्यस्य अपेक्षया अद्यावधि एकलक्ष-विंशतिसहस्राधिकाः (1.20 लाख से अधिक) आवेदनानि प्राप्तानि सन्ति, येषु चतुर्दश-सहस्राधिकानां निर्धन-कन्यानां विवाहाः सम्पन्नाः जाताः सन्ति। विभागीय-अधिकारिणां मते आगामि-दिनेṣu अस्याः संख्यायाः अभूतपूर्वा वृद्धिः अपेक्ष्यते।

विपक्षीय-राजनीतेः प्रति दर्पणं दर्शयन्ती योगी-सर्वकारः

एषा योजना तान् राजनैतिक-दलं प्रति प्रश्नांकितवती, ये दीर्घकालं पिछड़ा-दलित-अल्पसंख्यक-राजनीतेः आश्रये सत्तानन्दं प्राप्तवन्तः, किन्तु तेषां कृते ठोस-विकास-कार्येषु विफलाः अभवन्। एषा योजना स्पष्टं दर्शयति यत् केवलं प्रतिज्ञाभिः न, अपि तु ठोस-कदमैः एव समाज-सशक्तीकरणं सम्भवति। मुख्यमन्त्री योगी-आदित्यनाथस्य एतत् प्रयासः न केवलं उत्तरप्रदेशस्य, अपि तु सम्पूर्ण-देशस्य कृते प्रेरणास्रोतः अभवत्।

आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल-वर्गाणां जीवन-परिवर्तिनी योजना

योजनाया आँकडाः स्पष्टं सूचयन्ति यत् पिछड़ा-दलित-अल्पसंख्यक-वर्गेषु एषा योजना अत्यन्तं प्रभावशालिनी अभवत्। अद्यावधि दलित-वर्गः सर्वाधिकं लाभं प्राप्तवान् अस्ति, यस्मिन् द्विलक्ष-द्वाविंशतिसहस्राधिकानां (2.20 लाख से अधिक) निर्धन-कुटुम्ब-कन्यानां विवाहाः सम्पन्नाः कृताः सन्ति।

तथैव पिछड़ा-वर्गस्य एकलक्ष-त्रिंशतिसहस्र (1.30 लाख) कुटुम्बाः, अल्पसंख्यक-वर्गस्य चत्वारिंशतिसहस्राधिकाः कुटुम्बाः लाभार्थिनः अभवन्। सामान्य-वर्गस्य अपि षोडश-सहस्राधिकाः निर्धन-कुटुम्बाः एतस्याः योजनायाः लाभं प्राप्तवन्तः सन्ति।

बॉक्स — वित्तीय वर्ष 2025-26

-

कुल आवेदनानि — 1.20 लाख से अधिक (अद्यावधि)

-

स्वीकृत-आवेदनानि — 21 सहस्राधिकानि

-

अस्वीकृत-आवेदनानि — 18 सहस्राधिकानि

-

सम्पन्न-विवाहाः — 14 सहस्राधिकाः

योजनाया प्रभारी उपनिदेशकः आर. पी. सिंहः अवदत् यत् एषा योजना न केवलं सामाजिक-सहायता अस्ति, अपि तु सामूहिक-सहयोगः, सामुदायिक-भावना तथा नारी-सम्मानस्य संवर्धनस्य प्रयासः अपि अस्ति। एषा योजना आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल-वर्गस्य कन्यानां विवाह-स्वप्नं साकारं करोति, सहैव ताभ्यः सामाजिक-आर्थिक-सुरक्षां अपि प्रददाति। विवाह-समारोहेषु प्रत्येकं दम्पतीं प्रति एक-लक्ष-रूप्यकाणां सहायता प्रदीयते, यस्यां विवाह-सम्बद्धा आवश्यक-सामग्री, वध्वाः आधिकोशे-धनराशिः तथा आयोजन-व्यवस्था च अन्तर्भवन्ति।

वंचित-वर्ग-सशक्तीकरणे मुख्यमन्त्रिणः प्रतिबद्धता

मुख्यमन्त्री योगी-आदित्यनाथः स्वस्य सार्ध-सप्त-वर्षीय-कार्यकाले पुनः पुनः दर्शितवान् यत् तस्य प्राथमिकता वंचित-वर्गाणां सशक्तीकरणम् एव अस्ति। एतस्याः योजनायाः माध्यमेन सर्वकारः सुनिश्चितं करोति यत् प्रदेशस्य सर्वे वर्गाः, विशेषतः पिछड़ा-दलित-अल्पसंख्यकाः, मुख्यधारायां सम्मिलिताः स्युः। एतावता अद्यावधि एतस्याः योजनायाः कृते द्विसहस्र-द्विशत-कोटि-रूप्यकाणाम् (2200 करोड़ से अधिक) व्ययः कृतः अस्ति। वित्तीय-वर्षे 2025-26 मध्ये अस्यां मदे पञ्चशत-पञ्चाशत्-कोटि-रूप्यकाणां (550 करोड़) बजटः विनिर्धारितः अस्ति।

वित्तीय वर्ष 2025-26 — लाभार्थी (युगल-संख्या)

-

सामान्य-वर्गः — 494

-

अल्पसंख्यक-वर्गः — 828

-

ओबीसी-वर्गः — 5500

-

दलित-वर्गः — 6556

मुख्यमन्त्री-सामूहिक-विवाह-योजनाया महान् लाभः एषः यत् एषा जाति-धर्म-सीमान् अतिक्रम्य सर्वेभ्यः समान-अवसरं प्रददाति। विवाह-समारोहेषु हिन्दू-मुस्लिम-सिख-ईसाई-समुदायानुसारं धार्मिक-रीति-रिवाजानां पालनं क्रियते। एषा पहल सामाजिक-समरसता तथा भ्रातृत्वस्य सशक्तं सन्देशं अपि ददाति।

---------------

हिन्दुस्थान समाचार / Dheeraj Maithani