Enter your Email Address to subscribe to our newsletters
षोडश-दिसम्बर् १९७१ इति दिनाङ्कः भारतीयोपमहाद्वीपस्य इतिहासे स्वर्णाक्षरैः अंकितः अस्ति। अस्मिन्नेव दिने भारतदेशस्य पाकिस्तानदेशस्य च मध्ये सङ्घर्षविरामे सहमतिḥ अभवत्, तेन सह पूर्व-पाकिस्तानात् पृथक् भूत्वा स्वतन्त्रराष्ट्ररूपेण बाङ्गलादेशः विश्वमानचित्रे उदितः।
१९७१ तमे युद्धे भारतीयसेनया अदम्यसाहसं, रणनीतिककौशलं तथा मानवीयसांवेदनां च प्रदर्शयित्वा पाकिस्तानीसेना निर्णयरूपेण पराजिता। ढाकायां लेफ्टिनेन्ट्-जनरल् ए.ए.के. नियाजी इत्यस्य नेतृत्वे प्रायः ९३,००० पाकिस्तानीसैनिकाः भारतीयसेनायाः बाङ्गलादेशस्य मुक्तिवाहिन्याः च सम्मुखे आत्मसमर्पणं कृतवन्तः। एषः आत्मसमर्पणः द्वितीय-विश्वयुद्धानन्तरं सर्वाधिकः सैन्य-आत्मसमर्पणः इति मन्यते।
अनेन ऐतिहासिकघटनाक्रमेण सह पूर्व-पाकिस्ताने दीर्घकालं प्रचलितः दमनः सङ्घर्षश्च समाप्तः, बाङ्गलादेशः च स्वातन्त्र्यस्य श्वासं लेभे। भारतदेशे अयं दिवसः विजयदिवसः इति रूपेण आचर्यते, यः भारतीय-सशस्त्रबलानां शौर्यस्य, बलिदानस्य, राष्ट्रप्रति समर्पणस्य च प्रतीकः अस्ति।
षोडश-दिसम्बरः न केवलं भारतस्य सैन्यविजयस्य स्मरणं करोति, अपि तु बाङ्गलादेशस्य मुक्तिसङ्ग्रामस्य सफलपरिणतिं दक्षिण-एशियायाः इतिहासे एकं निर्णायकं मोडं च सूचयति।
महत्त्वपूर्णः घटनाचक्रः
१६३१ — इटलीदेशस्य माउण्ट् विसुवियस् पर्वते ज्वालामुखी-विस्फोटेन षट् ग्रामाः विनष्टाः, चतुर्सहस्राधिकाः जनाः मृताः।
१७०७ — जापानदेशस्य माउण्ट् फुजी पर्वते अन्तिमवारं ज्वालामुखी-विस्फोटः अभवत्।
१८२४ — ग्रेट् नॉर्थ् हॉलैण्ड् नहरस्य उद्घाटनं कृतम्।
१८६२ — नेपालदेशेन संविधानं स्वीकृतम्।
१८८९ — ब्रिटिश्-संसदस्य अधिकार-घोषणां राजा विलियमः राणी मेरी च स्वीकृतवन्तौ।
१९२० — चीनदेशस्य कान्सू-प्रान्ते महाभूकम्पेन लक्षाधिकाः जनाः मृताः।
१९२७ — ऑस्ट्रेलियादेशस्य महान् बल्लेवाजः सर् डान् ब्रैडमैनः प्रथमश्रेणी-क्रिकेटे पदार्पणं कृतवान्।
१९२९ — कलकत्तायां (इदानीं कोलकाता) विद्युत्-आपूर्ति-निगमेन हुगलीनद्यां नहर-खोदनं प्रारब्धम्।
१९५१ — हैदराबादे सालार-जङ्ग-सङ्ग्रहालयस्य स्थापना अभवत्।
१९५८ — कोलम्बियादेशस्य बोगोटा-नगरे गोदामाग्निकाण्डे ८२ जनाः मृताः।
१९५९ — पश्चिम-पाकिस्तानस्य लोवाराय-दरे महती हिमवृष्टिः, ४८ जनाः मृताः।
१९७१ — भारत-पाकिस्तानयोः सङ्घर्षविरामानन्तरं बाङ्गलादेशः स्वतन्त्रराष्ट्रं जातः।
१९८५ — तमिलनाडोः कल्पक्कमे प्रथमः फास्ट्-ब्रीडर्-टेस्ट्-रिएक्टरः स्थापितः।
१९९१ — कजाखस्तानदेशेन सोवियत्-संघात् स्वातन्त्र्यं घोषितम्।
१९९३ — नयी-दिल्ली-नगरे ‘सर्वेषां कृते शिक्षा’ सम्मेलनस्य आरम्भः।
१९९४ — पलाऊदेशः संयुक्त-राष्ट्र-संघस्य १८५ तमः सदस्यः अभवत्।
१९९९ — गोलान्-पर्वत-विषये सीरिया-इज़रायल् वार्ता विफला।
२००२ — बाङ्गलादेशेन एकत्रिंशत्तमः विजयदिवसः आचरितः।
२००4 — दूरदर्शनस्य फ्री-टु-एयर् डीटीएच्-सेवा ‘डीडी डायरेक्ट् +’ प्रारब्धा।
२००६ — नेपालदेशे नवं संविधानं स्वीकृतम्; राजा ज्ञानेन्द्रः राष्ट्रप्रमुख-पदात् अपसारितः।
२००७ — बाङ्गलादेशेन पाकिस्तानात् मुक्ति-दिवसस्य षट्त्रिंशत्तमः विजयदिवसः आचरितः।
२००८ — केन्द्रीय-विश्वविद्यालय-शिक्षकानां वेतन-पुनरीक्षणं स्वीकृतम्।
२०१२ — दिल्लीनगरे चलन्त्यां बस्यां छात्र्याः सामूहिकबलात्कारः; अपराधिणां मृत्युदण्डः।
२०१३ — फिलीपीन्स्-देशस्य मनीला-नगरे बस्-दुर्घटनायां १८ जनाः मृताः।
२०१४ — पाकिस्तानस्य पेशावर-नगरे विद्यालये आतङ्कवादी-आक्रमणे १४५ जनाः मृताः।
जन्म
१९५९ — एच्.डी. कुमारस्वामी — भारतीयः राजनीतिज्ञः (जनता दल–सेक्युलर)।
१९३७ — हवा सिंहः — भारतस्य श्रेष्ठतमेषु मुक्केबाजेषु एकः।
१८७९ — दयाराम साहनी — प्रसिद्धः भारतीयः पुरातत्त्ववेत्ता।
१८५४ — स्वामी शिवानन्दः — रामकृष्ण-मिशनस्य द्वितीयः संघाध्यक्षः।
निधनम्
१५१५ — अल्फांसो डे अल्बुकेरक — गोवायाः पुर्तगाली-राज्यपालः।
१९७१ — सेकण्ड् लेफ्टिनेन्ट् अरुण खेत्रपालः — परमवीरचक्र-विभूषितः भारतीयसैनिकः।
१९७७ — रूप सिंहः — प्रसिद्धः भारतीयः हॉकी-क्रीडकः।
२००२ — शकीला बानो — प्रसिद्धा भारतीय महिला कव्वाल्-गायिका।
२०२२ — दिलीप महालानबीसः — भारतीयः बालरोगविशेषज्ञः, ओआरएस्-उपयोगस्य प्रवर्तकः।
महत्त्वपूर्णः दिवसः
विजयदिवसः — षोडश-दिसम्बरः।
---------------------
हिन्दुस्थान समाचार / Dheeraj Maithani