नवदेहली, 18 दिसंबरमासः (हि.स.)। विकसितभारत–रोजगार–आजीविका–आश्वासन–मिशन (ग्रामीण) विधेयकः–२०२५, यः विकसितभारत–जी–राम–जी विधेयकः इति प्रसिद्धः, गुरुवासरे लोकसभया पारितः अभवत्। तदपूर्वं विधेयकस्य विषये दीर्घा चर्चा अभवत्। विधेयकसम्बद्धां चर्चां प्रत्युत्तरयन् केन्द्रीयः ग्रामीणविकास–कृषि–मन्त्री श्रीमान् शिवराजसिंहः चौहानः प्रतिपक्षं तीव्रतया कठघरे स्थापयामास।

सः अवदत्—मनरेगायाः संचालनं मोदी–सर्वकारेण अतीव सुचारुतया कृतम्; कांग्रेस–सर्वकारेण तु तस्य नाम्ना केवलं प्रवञ्चनं कृतम्। २००९ तमस्य निर्वाचनकाले निर्वाचनलाभार्थं महात्मा–गान्धेः नाम मनरेगायां योजितम्। चौहानः अवदत्—कांग्रेस–सर्वकारेण आपत्कालस्य आरोपणेन तथा देशे भ्रष्टाचारेण बापू–महात्मनः आदर्शानां हननं कृतम्। सः अवदत्—कांग्रेस–सर्वकारेण श्रमिकेभ्यः पर्याप्तः रोजगारः न दत्तः; किन्तु मोदी–सर्वकारेण अस्य प्रयोजनाय १.५१ लक्ष–कोटि–रूप्यकाणां बजटं विनियोजितम्।

सः अवदत्—अस्मिन् सदने रात्रौ अर्धद्वितीयपर्यन्तं वयं सदस्याणां विचारान् श्रुतवन्तः; इदानीम् उत्तरदाने मम अधिकारः अस्ति। स्ववाक्यं श्रावयित्वा उत्तरं न श्रोतुम् इच्छितुं लोकतान्त्रिक–परम्पराणां विदारणं, संविधानस्य उपहासम् उड्डयनं च भवति; एतेन बापू–आदर्शानां अपि हननं क्रियते। श्रीमान् शिवराजसिंहः अवदत्—बापू अस्माकं श्रद्धा, आदर्शः, प्रेरणा, विश्वासः च; अतः भारतीयजनतापक्षेण स्वपञ्चनिष्ठायां गान्धीजीस्य सामाजिक–आर्थिक–दर्शनं समावेशितम्। वयं गान्धीजीस्य आदर्शानुसारी जनाः स्मः। गान्धीजी अवदत्—“ग्रामाः भारतस्य आत्मा; यदि ग्रामाः नश्येयुः, तर्हि भारतोऽपि नश्येत्।” अस्माकं हिन्दुस्थानं ग्रामेषु निहितम्; एषः विधेयकः ग्रामविकासस्य विधेयकः अस्ति।

चौहानः अवदत्—विधेयकचर्चायां राष्ट्रिय–स्वयंसेवक–संघोऽपि अनावश्यकतया आनीयते। संघः व्यक्तिनिर्माणे विश्वासं करोति—देशभक्तः, चरित्रवान्, ईमानदारः, परिश्रमी च व्यक्ति। संघस्य विचाराः कदापि सीमिताः वा संकीर्णाः न आसन्। व्यक्तिगतरुचीनाम् उपरि तिष्ठन्तः तस्य लक्षाधिकाः कार्यकर्तारः राष्ट्रनिर्माणस्य पवित्रकार्ये निरताः सन्ति। सरसंघचालकस्य मोहन–भागवतस्य विचारान् पठनीयान्—हिन्दुः संकीर्णः नास्ति। प्रतिपक्षेण कृतानां भेदभाव–आरोपाणां विषये केन्द्रीयमन्त्री चौहानः अवदत्—अस्माकं कृते समग्रः देशः एकः एव; चेन्नै हो वा गुवाहाटी—स्वदेशः, स्वमृत्तिका; भिन्ना भाषा, भिन्नं वेशम्, तथापि एकं राष्ट्रम्। एषः देशः अस्माकं कृते भूमिखण्डमात्रं न, अपि तु जीवन्–जागरूकः राष्ट्रपुरुषः। कश्मीरः तस्य मस्तिष्कम्, हिमालयः शिखा, पञ्जाबः बङ्गालश्च तस्य द्वौ विशालौ बाहू, दिल्ली तस्य हृदयम्, विन्ध्याचलः कटिः, नर्मदा करधनी, पूर्वी–घाटः पश्चिमी–घाटश्च तस्य द्वे विशालजङ्घे, कन्याकुमारी तस्य पादाङ्गुलयः, सागरः तस्य चरणौ प्रक्षालयति।

सः अवदत्—नरेगाया नाम प्रथमं महात्मा–गान्धेः नाम्ना न आसीत्; २००९ तमस्य निर्वाचनकाले निर्वाचन–मत–लाभहेतोः बापू स्मृतः, महात्मा–गान्धी स्मृतः, ततः तस्य नाम योजितम्। तथापि एतां मनरेगां यदि कश्चित् शक्त्या सम्यक् प्रकारेण कार्यान्वितवान्, सः अस्माकं प्रधानमन्त्री श्रीमान् नरेन्द्र–मोदी एव।

शिवराजसिंहः अभिलेखैः सह अवदत्—कांग्रेस–सर्वकारेण १५३ लक्षकार्याणि सम्पन्नानि; अस्माभिः ८६२ लक्षकार्याणि सम्पन्नानि—एषा मोदी–आश्वासनम्। महिलानां सहभागिता यूपीए–काले ४८ प्रतिशतं आसीत्; राजग–काले सा ५६.७३ प्रतिशतं अभवत्। नरेगा–आधार–सीडिङ्ग् तेषां काले ७६ लक्षमात्रम्; अस्माभिः १२ कोटि १२ लक्ष। परिसम्पत्तयः तेषां काले २९.४५ लक्षाः; अस्माभिः ५.६२ कोटयः निर्मिताः। शिवराजसिंहः अपृच्छत्—प्रतिपक्षः देशं कियत्पर्यन्तं भ्रमयिष्यति? शिवराजः अवदत्—कांग्रेसस्य मुखे रामः, पार्श्वे छुरिका। गान्धीं गान्धीतः चोरयितुं यत् पापं कृतं, तत् कांग्रेस–सर्वकारेण कृतम्। एते वदन्ति—“कस्य सनकेन नाम परिवर्तनं क्रियते?” सनकः न अस्माकं, न च मोदी–सर्वकारस्य। सः अपृच्छत्—संप्रग–सर्वकारेण कियतां योजनानां नामानि महात्मा–गान्धेः नाम्ना कृतानि? एते महात्मा–गान्धेः नाम्ना न, केवलं नेहरू–परिवारस्य नाम्ना योजनानां नामकरणस्य पापं कृतवन्तः। राज्ययोजनानां २५ नामानि स्व. राजीव–गान्धेः, २७ इन्दिरा–गान्धेः नाम्ना। शिक्षणसंस्थान–विश्वविद्यालयनामानि—राजीव–नाम्ना ५५, इन्दिरा–नाम्ना ३१, नेहरू–नाम्ना २२। क्रीडा–प्रतियोगिता–ट्रॉफीनामानि—राजीव–नाम्ना २३, इन्दिरा–नाम्ना ४, नेहरू–नाम्ना २। मार्ग–स्थान–भवननामानि ७४ स्वनाम्ना कृतानि। ५१ पुरस्कारनामानि नेहरू–परिवारस्य नाम्ना। ३७ संस्थान–अध्यक्ष–उत्सवनामानि नेहरू–नाम्ना; ३९ चिकित्सा–संस्थान–चिकित्सालयनामानि इन्दिरा–नाम्ना। १५ छात्रवृत्तयः तेषां नेतॄणां नाम्ना। १५ राष्ट्रिय–उद्यानानि—यत्र पशवः वसन्ति—नेहरू, इन्दिरा, राजीव–नाम्ना अपि नामितानि। पञ्च विमानपत्तन–बन्दरगाहनामानि अपि तेषां नाम्ना। मोदी–सर्वकारः केवलं कार्यं कर्तुम् इच्छति; कार्ये एव अस्माकं विश्वासः। बापू–आदर्शानां हननं कांग्रेस–सर्वकारेण कृतम्। यदा देशविभाजनं स्वीकृतम्, तदा बापू–आदर्शानां हननम् अभवत्; यदा कश्मीराय विशेषः दर्जा दत्तः, तदा अपि; यदा इन्दिरा–गान्धिना आपत्कालः आरोपितः संविधानस्य उपहासाः उड्डिताः, तदा गान्धीवर्यस्य हननं कृतम्।

वीबी–जी–राम–जी अन्तर्गतं कार्याणि—

अस्यां योजनायां जलसंरक्षणसम्बद्धानि कार्याणि ग्रहीष्यन्ते। क्रिटिकल् तथा सेमी–क्रिटिकल् ब्लॉकेषु जलव्यवस्थायाः सुदृढीकरणाय व्ययस्य ६५ प्रतिशतपर्यन्तं राशि व्ययिता भविष्यति।

------------

हिन्दुस्थान समाचार / Dheeraj Maithani