-

एषा उपलब्धिः प्रदेशस्य स्वास्थ्य-तन्त्रस्य प्रतिबद्धता, समर्पणं तथा सामूहिक-कार्यभावनायाः प्रतिफलम् इति उपमुख्यमन्त्री शुक्लः अवदत्।

-

वर्षे 2025–26 मध्ये सप्तति-लक्षाधिक-बालकानां तथा नव-लक्ष-द्विचत्वारिंशत्-सहस्रगर्भवतीस्त्रीणां स्वास्थ्यपरीक्षणं सम्पन्नम्।

भोपालम्, 19 दिसम्बरमासः (हि.स.) । मध्यप्रदेशे रक्ताल्पता–मुक्त–भारत–कार्यक्रम अन्तर्गतं भारत–सर्वकारस्य एच.एम्.आई.एस. (HMIS) श्रेणीकरणे मध्यप्रदेशः निरन्तरं गतद्वयोः तिमाहीयोः राष्ट्रे प्रथमस्थानं प्राप्तवान्।

प्रदेशे बालकानां महिलानां च रक्ताल्पतायाः निवारणाय निरन्तरं समन्विताः च प्रयासाः क्रियमाणाः सन्ति। रक्ताल्पता–मुक्तत्वस्य अर्थः एतत् यत् बालानां महिलानां च शरीरे हीमोग्लोबिन्–स्तरः सामान्यः भवेत्, येन तेषां शारीरिकं मानसिकं च विकासं सम्यक् प्रकारेण सम्भवति। एषः कार्यक्रमः मातृ–शिशु–स्वास्थ्य–संवर्धनस्य दिशि एकं महत्त्वपूर्णं उपक्रमं रूपेण स्थापितः अभवत्। प्रदेशे कृतेषु सतत–प्रभावी–प्रयासेषु सकारात्मकः परिणामः अभवत्, येन रक्ताल्पता–मुक्त–भारत–कार्यक्रमे भारत–सर्वकारस्य एच.एम्.आई.एस. श्रेणीकरणे मध्यप्रदेशः निरन्तरं गतद्वयोः तिमाहीयोः राष्ट्रे प्रथमस्थानं प्राप्य स्वस्य स्वास्थ्य–सेवानां प्रतिबद्धतां प्रदर्शितवान्।

उपमुख्यमन्त्री राजेन्द्रः शुक्लः रक्ताल्पता–मुक्त–भारत–कार्यक्रमस्य सफल–क्रियान्वयने सन्तोषं व्यक्तीकृत्य अवदत् यत् एषा उपलब्धिः प्रदेशस्य स्वास्थ्य–तन्त्रस्य प्रतिबद्धता, समर्पणं तथा सामूहिक–कार्यभावनायाः प्रतिफलम् अस्ति। तेन अभियानसंबद्धानां समस्तानां चिकित्सकानां, परिचारिका–कर्मचारिणां, ए.एन.एम्., आशा–कार्यकर्तॄणां, आङ्गनवाडी–कार्यकर्तॄणां तथा मैदानी–अमलस्य प्रशंसा कृता। तेन उक्तं यत् एतेषां सर्वेषां अथक–परिश्रमात्, संवेदनशीलतया तथा सेवा–भावेन एव इतस्ततः व्यापक–स्तरे परीक्षणं, उपचारः तथा जनजागरूकता सम्भवाभवत्। उपमुख्यमन्त्री शुक्लः सर्वान् स्वास्थ्यकर्मिणः अभिनन्द्य अपेक्षां व्यक्तवान् यत् ते सर्वे एतादृशेनैव समर्पणेन कार्यं कुर्वन्तः प्रदेशं सम्पूर्णतः रक्ताल्पता–मुक्तं कर्तुं लक्ष्यस्य दिशि निरन्तरं अग्रसराः भविष्यन्ति।

जनसम्पर्क–अधिकारी अङ्कुशः मिश्रः शुक्रवारदिने अवदत् यत् वर्तमान–वित्तीय–वर्षे 2025–26 मध्ये मध्यप्रदेशे दस्तक–अभियानस्य प्रथमः चरणः 22 जुलाईतः 16 सितम्बर 2025 पर्यन्तं सञ्चालितः। अस्मिन् अवधौ 6 मासात् 59 मासपर्यन्तं वयसि स्थितेषु कुलं 70.62 लक्ष–बालकेषु डिजिटल–हीमोग्लोबिनोमीटर–साधनेन हीमोग्लोबिन्–परीक्षणं सुनिश्चितं कृतम्। परीक्षणानन्तरं प्रायः 35.21 लक्ष–अल्प–मध्यम–रक्ताल्प–बालकेभ्यः आवश्यकः चिकित्सकीयः उपचारः प्रदत्तः, अपि च 3,575 गम्भीर–रक्ताल्पताग्रस्त–बालकाः चिन्हीकृत्य जिला–स्तरे रक्ताधानं अथवा यथोचित–प्रबन्धनं सुनिश्चितं कृतम्।

तेन अवदत् यत् अभियानान्तर्गतं प्रदेशस्य 9.42 लक्ष–गर्भवती–महिलानां रक्ताल्पता–परीक्षणं कृतम्। परीक्षणकाले 3.02 लक्ष–मध्यम–गम्भीर–रक्ताल्प–महिलाः तथा 10,660 अति–गम्भीर–रक्ताल्प–महिलाः चिन्हीकृताः, येभ्यः आयरन्–फोलिक–एसिड (IFA), आयरन्–सुक्रोश, एफ.सी.एम्. तथा आवश्यकतानुसार रक्ताधानस्य माध्यमेन उपचारः प्रदत्तः। एतेषां प्रयासाणां फलस्वरूपेण गर्भवती–महिलानां स्वास्थ्ये सुधारः अभवत् तथा सुरक्षित–मातृत्वस्य अपि संवर्धनं जातम्।

रक्ताल्पता–निवारण–उपचाराय प्रदेशे स्वीक्रियते बहुआयामी–रणनीतिः

रक्ताल्पतायाः निवारणाय उपचाराय च प्रदेशे बहुआयामी–रणनीतिः स्वीक्रियते, यस्यां आयरन्–फोलिक–एसिड–गोलिकानां सिरपस्य च नियमित–वितरणं, गर्भवती–धात्री–महिलानां नियमित–स्वास्थ्य–परीक्षणं, बालकेषु कृमि–नियन्त्रण–(डिवॉर्मिङ्ग)–अभियानः, पोषणयुक्त–आहार–प्रोत्साहनं, किशोरीणां कृते साप्ताहिक–आयरन्–पूरक–प्रणाली, विद्यालयेषु आङ्गनवाडी–केन्द्रेषु च परीक्षणं, तथा पोषण–स्वास्थ्य–सम्बद्ध–जागरूकता–अभियानानां सञ्चालनं समाविष्टम् अस्ति। अनेन सह स्वास्थ्य–विभागेन महिला–बाल–विकास–विभागस्य समन्वयेन सूचना–प्रसारः व्यापक–प्रचारः च कृत्वा नागरिकानां जागरूकता अपि वर्धिता अस्ति।

उल्लेखनीयं यत् भारत–सर्वकारेण वर्षे 2018 मध्ये राष्ट्रीय–पोषण–मिशनस्य (पोषण–अभियान) अन्तर्गतं रक्ताल्पता–मुक्त–भारत–अभियानः आरब्धः। अस्य वर्तमानं लक्ष्यं मातृ–शिशु–स्वास्थ्यस्य सुधारः तथा बालानां महिलानां च रक्ताल्पता–मुक्तत्वं सुनिश्चितं कर्तुं भवति। मध्यप्रदेशे क्रियमाणाः समर्पिताः प्रयासाः अस्य लक्ष्यस्य प्राप्त्यर्थं दृढं आधारं प्रददति तथा स्वस्थ–सशक्त–सक्षम–समाजस्य निर्माणे महत्त्वपूर्णां भूमिकां निर्वहन्ति।_________________

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता