एकविंशतितमे दिसम्बर-मासस्य दिने 1898 तमे वर्षे एका अन्वेषणा चिकित्सा-जगतः नूतनयुगस्य आरम्भं कृतवती, येन कर्करोग-सदृशी असाध्या व्याधिरपि साध्या अभवत्। मेरी क्यूरी तथा तस्याः पतिः पियरे क्यूरी रेडियम् (Radium) नामकं नूतनं रेडियोधर्मी तत्त्वं अन्वेषितवन्तौ। ते पिचब्लेण्ड (pitchblende) इति नामकात् यूरेनियम-अयस्कात् एतत् तत्त्वं पृथक्कर्तुं सफलौ अभवताम्। एषा अन्वेषणा रेडियोधर्मितायाः क्षेत्रे महत्त्वपूर्णां प्रगतिं कृतवती। अस्याः अन्वेषणायाः कृते मेरी क्यूरी 1903 तथा 1911 तमे वर्षे नोबेल-पुरस्कारेण सम्मानिता अभवत्।

अन्याः प्रमुखाः घटनाः—

2012 — दक्षिण-कोरिया-देशस्य गायकस्य साई इत्यस्य ‘गंगनम् स्टाइल्’ इति गीतं यूट्यूब् माध्यमे एक-अरब-वारं दृष्टं प्रथमं चलच्चित्रं अभवत्।2009 — भारतीय-प्रौद्योगिकी-संस्थानस्य मण्डी-शाखायाः वित्त-समितेः तथा अधिशासी-मण्डलस्य (बीओजी) प्रथमं बैठकं आयोजितम् अभवत्।2007 — चीन-देशस्य दक्षिणीय-युनान्-प्रान्ते कुनमिंग् मिलिटरी अकादेम्यां भारत-चीनयोः मध्ये प्रथमं संयुक्त-अभ्यासः आरब्धः।2002 — ब्रिटेन-देशः धमकीनन्तरं बोगोटा-नगरस्थं दूतावासं बन्दं कृतवान्।1998 — नेपाल-देशस्य प्रधानमन्त्री गिरिजा-प्रसाद-कोइराला पदात् त्यागपत्रं दत्तवान्।1991 — कज़ाकिस्तान-देशस्य राजधानी अल्मा-आता-नगरे एकादश-सोवियत्-गणराज्यैः राष्ट्रमण्डलस्य गठनं कृतम्।1988 — स्कॉटलैण्ड-देशस्य सीमाया समीपे लॉकरबी-नगरे पैन-एम्-नामकस्य जम्बो-जेट्-विमानस्य दुर्घटना अभवत्, यस्मिन् 258 यात्रिणः निधनं गताः।1975 — मेडागास्कर-देशे संविधानं प्रवर्तितम्।1974 — पनडुब्बी-प्रशिक्षणार्थं निर्मितं देशस्य प्रथमं पोतं आईएनएस् सतवाहन् आन्ध्र-प्रदेशस्य विशाखापट्टनम्-नगरे नौसेनायां सम्मिलितम्।1971 — कर्ट् वॉल्डहाइम् संयुक्त-राष्ट्र-संघस्य चतुर्थः महासचिवः निर्वाचितः। सः 1 जनवरी 1972 तमे वर्षे कार्यारम्भं कृतवान्। वॉल्डहाइम् 1918 तमे वर्षे 21 दिसम्बर-दिने एव जातः आसीत्।1968 — फ्लोरिडा-राज्यस्य केप् केनेडी अन्तरिक्ष-केन्द्रात् अपोलो-8 नामकं यानं प्रक्षिप्तम्। एषः एव प्रथमः अवसरः आसीत् यदा मानवः पृथिव्याः कक्षातः बहिः गत्वा गुरुत्वाकर्षण-शक्तिं आव्हानितवान्।1962 — अमेरिकी-राष्ट्रपतिः जॉन एफ् कैनेडी तथा ब्रिटानी-प्रधानमन्त्री हैरल्ड् मैकमिलन् बहामासु वार्तापश्चात् बहुआयामी-नैटो-परमाणु-बलस्य निर्माणं कर्तुं निर्णयं कृतवन्तौ।1952 — सैफुद्दीन् किचलू तत्कालीन-सोवियत्-संघस्य लेनिन्-शान्ति-पुरस्कारं प्राप्य प्रथमः भारतीयः अभवत्।1949 — पुर्तगाली-शासकैः इण्डोनेशिया-देशः संप्रभु-राष्ट्रत्वेन घोषितः।1937 — ‘स्नोवाइट् एण्ड् सेवन् डॉर्फ्’ इति नामकं कार्टून-चलच्चित्रं प्रदर्शितम्। एषा विश्वस्य प्रथमं पूर्ण-दीर्घता-युक्तं एनिमेटेड् फीचर् फिल्म् आसीत्, येन वॉल्ट् डिज्नी विश्वस्य अत्यन्तं नवाचारी सृजनात्मकः चलचित्र-निर्माता इति प्रतिष्ठितः।1937 — वर्णयुक्त-चित्रैः तथा शब्दयुक्ता प्रथमं कार्टून-चलच्चित्रं ‘डिज्नीस् स्नो व्हाइट्’ प्रदर्शितम्।1931 — अर्थर् वेन्-निर्मितं विश्वस्य प्रथमं क्रॉसवर्ड् ‘न्यूयॉर्क् वर्ल्ड्’ समाचारपत्रे प्रकाशितम्।1923 — ब्रिटेन-देशस्य संरक्षित-राज्य-स्थितेः मुक्तः भूत्वा नेपालः पूर्णतया स्वतन्त्रः देशः अभवत्।1921 — अमेरिकी-उच्चतम-न्यायालयेन धरना-प्रदर्शनं तथा कार्य-निरोधं असंवैधानिकं घोषितम्।1914 — अमेरिकायां प्रथमं मूक-हास्य-दीर्घ-चलच्चित्रं “तिल्लीस् पंचर्ड् रोमांस्” प्रदर्शितम्।1910 — इंग्लैण्ड-देशस्य हुल्टन्-नगरे कोयला-खाने विस्फोटे 344 श्रमिकाणां मृत्युः अभवत्।1898 — रसायन-शास्त्रज्ञौ पियरे क्यूरी तथा तस्य पत्नी मेरी क्यूरी रेडियम् अन्वेषितवन्तौ। अस्य उपयोगः कर्करोग-चिकित्सायामपि भवति। तौ 1903 तमे वर्षे नोबेल-पुरस्कारेण सम्मानितौ।1784 — जॉन जे अमेरिका-देशस्य प्रथमः विदेश-मन्त्री अभवत्।

जन्म—

1998 — तेजस्विन् शङ्करः — भारतस्य ऊर्ध्वकूदन-क्रीडकः।1974 — संजीव चतुर्वेदी — ‘रेमन मैग्सेसे’ पुरस्कार-प्राप्तः।1966 — राजीव बजाजः — बजाज् ऑटो संस्थायाः प्रबन्ध-निदेशकः।1938 — श्यामामणि देवी — ओडिसी शास्त्रीय-संगीतस्य गायिका तथा संगीतकारा।1932 — यू. आर्. अनन्तमूर्ति — कन्नड-भाषायाः प्रसिद्धः रचनाकारः।1932 — अमीन सयानी — रेडियो-इतिहासे प्रथमः जॉकी।1921 — प्रफुल्लचन्द्रः नटवरलालः भगवती — भारतस्य भूतपूर्वः सप्तदशः मुख्य-न्यायाधीशः।1918 — कुर्त् वॉल्डहाइम् — संयुक्त-राष्ट्र-संघस्य चतुर्थः महासचिवः।1908 — एस्. आर्. कान्थी — भारतीय-राष्ट्रीय-कांग्रेसस्य राजनीतिज्ञः।1903 — भालचन्द्रः दिगम्बरः गरवारे — प्रसिद्धः भारतीयः व्यवसायी, गरवारे-समूहस्य संस्थापकः।1891 — ठाकुर् प्यारेलालः सिंहः — छत्तीसगढ़-प्रदेशे श्रमिक-आन्दोलनस्य सूत्रधारः तथा सहकारिता-आन्दोलनस्य प्रणेता।1881 — सुन्दरलालः शर्मा — बहुमुख-प्रतिभा-सम्पन्नः, सामाजिक-क्रान्तेः अग्रदूतः तथा छत्तीसगढ़-राज्ये जन-जागरणकर्ता।1550 — मानसिंहः — बादशाह अकबरस्य प्रमुखः राजपूत-सरदारः।

निधनम्—

2020 — मोतीलालः वोरा — भारतीय-राष्ट्रीय-कांग्रेसस्य वरिष्ठ-नेतृषु एकः।2011 — पी. के. अयंगरः — देशस्य विख्यातः नाभिकीय-भौतिक-वैज्ञानिकः।2007 — तेजी बच्चन — भारतीय-चलच्चित्र-जगतः महानायकस्य अमिताभ बच्चनस्य माता।1938 — महावीर-प्रसादः द्विवेदी — हिन्दी-गद्य-साहित्यस्य महान् साहित्यकारः तथा पत्रकारः।1920 — गेंदालालः दीक्षितः — भारतस्य प्रसिद्धः क्रान्तिकारी।

---------------

हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता