-वित्त वर्षस्य 2025-26 प्रथमेषु षण्मासेषु भारतस्य एतावता सर्वश्रेष्ठं निर्यातप्रदर्शनम्

नवदिल्‍ली, 23 दिसंबरमासः (हि.स)।

भारतदेशन्यूजीलैण्डदेशयोः सोमवासरे मुक्तव्यापारसहमतेः विषये वार्तानां समाप्तिं घोषितवन्तौ। अनेन सह भारतः अस्मिन् एव वर्षे त्रयः महान् व्यापारसहमतिः सफलतया कृतवान्। अस्य वर्षस्य जुलै मासे प्रथमं भारतब्रिटेनयोः मध्ये व्यापक आर्थिक एवं व्यापार सम्झौतः (सीईटीए) सम्पन्नः। तदनन्तरं भारतः अस्मिन् एव मासे अष्टादशे दिसम्बरदिने ओमानदेशेन सह व्यापक आर्थिक सहमतिः हस्ताक्षरं कृतवान्।

न्यूजीलैण्डेन सह एफटीए सम्पन्ने सति भारतस्य केन्द्रीय वाणिज्य उद्योग मन्त्री पीयूष गोयलः उक्तवान् यत् एषः व्यापकः तथा भविष्याभिमुखः मुक्तव्यापारसहमतिः अस्ति, यः अस्माकं कृषकान् तथा दुग्धव्यवसायं प्रोत्साहयिष्यति। तेनोक्तं यत् अयं एफटीए केवलं नवमासेषु सम्पन्नः, यः प्रधानमन्त्रिणो नरेन्द्रमोदिनो नेतृत्वे विगत पञ्चवर्षेषु भारतस्य सप्तमी महती व्यापारसन्धिः अस्ति। विशेषतया उल्लेखनीयम् यत् भारतः एतानि सर्वसहमतिः विकसितदेशैः सह एव कृतवान्।

भारतन्यूजीलैण्ड मुक्तव्यापारसहमतिविषये वार्ता समाप्ता इति घोषिते सति पीयूष गोयलः माध्यमान् प्रति सम्बोधितवान्। तेनोक्तं यत् अमेरिकादेशेन सह अस्माकं वार्ता पूर्वमेव उन्नतावस्थायां वर्तते। तेन ज्ञापितं यत् अमेरिकादेशस्य उपव्यापारप्रतिनिधिः रिक स्विट्जरः स्वदलसहितः अद्यतने व्यापारवार्तानां समीक्षार्थं भारतं आगतवान्। द्विदिवसीया वार्ता एकादशे दिसम्बरदिने समाप्ता। तेनोक्तं यत् अस्माकं व्यापारिणां निर्यातकानां एमएसएमई क्षेत्रस्य कृषकाणां महिला उद्यमिनां युवानां तथा व्यावसायिकानां च कृते उत्तमावसराः उपलब्धा भविष्यन्ति।

वित्तवर्षे २०२५ २६ प्रथमायां अर्धवार्षिकावधौ भारतस्य निर्यातप्रदर्शनं इतिहासे श्रेष्ठतमम् अभवत्। देशस्य निर्यातपरिस्थितेः परिवर्तनार्थं पञ्चविंशतिसहस्रषष्टिकोटिरूप्यकाणां मिशन इत्यस्य उद्घाटनं कृतम्। ब्रिटेनदेशेन सह सीईटीए सम्झौतेन भारतीयवस्तूनां सेवायाः च विपण्यां प्रवेशे महान् उन्नतिः जाता। वाणिज्यमन्त्रालयस्य डिजिटलसुधारैः व्यापारानुपालनं तथा गुप्तवार्तासूचना च सुगमीकृता। जीईएम मञ्चः षोडशदशलक्षचतुश्चत्वारिंशत्सहस्रकोटिरूप्यकाणां जीएमवी सह भारतस्य महत्तमः क्रयमञ्चः अभवत्। अमेरिकायां यूरोपीयसङ्घे जीसीसी तथा एशिया प्रशान्त क्षेत्रे भारतस्य वर्धमानसहभागितया सह मुक्तव्यापारसहमतिः वेगं प्राप्तवन्तः। वर्ल्ड एक्सपो ओसाका २०२५ मध्ये प्राप्तया प्रमुखमान्यतया भारतः वैश्विकस्तरे विशेषपरिचयं लब्धवान्।

भारतस्य अद्यावधि व्यापारप्रदर्शनम् अत्यन्तं ऐतिहासिकम् अस्ति। वित्तवर्षे २०२४ २५ मध्ये देशस्य कुलनिर्यातः वस्तुसेवासहितः अष्टशतपञ्चविंशत्यधिकद्विशतकोटि अमेरिकी डॉलरपर्यन्तं प्राप्तः, यः षट्शतांशपञ्चदशाधिकशतांशेन वार्षिकवृद्धिं दर्शयति। एषा तीव्रगति वित्तवर्षे २०२५ २६ अपि अनुवर्तते। एप्रिलसप्तम्बर २०२५ अवधौ निर्यातः चतुशताष्टादशाधिकनवशतकोटि अमेरिकी डॉलरपर्यन्तं अभवत्, यः गतवर्षस्य तुलनया पञ्चशतांशाधिकवृद्धिं सूचयति। विशेषतया वित्तवर्षे २०२५ २६ प्रथमायां अर्धवार्षिकावधौ भारतस्य व्यापारप्रदर्शनं सर्वकालिकं उच्चतमं अभवत्। वैश्विकअनिश्चिततासु अपि प्रथमद्वितीयतिमाहीयोः सर्वाधिकस्तरः अभिलेखितः।

अस्मिन् वित्तवर्षे एप्रिलसप्तम्बर २०२५ अवधौ मालनिर्यातः द्विशतनवदशाधिकअष्टाशीतिकोटि अमेरिकी डॉलरपर्यन्तं वर्धितः। निर्यातवृद्धौ इलेक्ट्रॉनिकवस्तूनि अभियान्त्रिकीवस्तूनि औषधफार्मास्यूटिकल्स समुद्रीउत्पादाः तथा तण्डुलः प्रमुखाः आसन्। अमेरिकादेशः संयुक्तअरबअमीरातः चीनदेशः स्पेनदेशः तथा हाङ्काङ्गदेशः निर्यातस्थलत्वेन महत्त्वपूर्णं योगदानं कृतवन्तः।

वाणिज्यउद्योगमन्त्रालयस्य वक्तव्ये उक्तं यत् भारतः न्यूजीलैण्डेन सह विकसितभारत २०४७ राष्ट्रियदृष्टिकोणस्य अनुरूपं व्यापकं संतुलितं भविष्योन्मुखं मुक्तव्यापारसहमतिः अकरोत्। एषः विकसितदेशेन सह भारतस्य शीघ्रतमेषु सम्पन्नेषु एफटीएषु एकः अस्ति। भारतब्रिटेन व्यापक आर्थिक व्यापारसम्झौतेन भारतस्य निर्यातस्य नवनवतिशतांशभागः शुल्कमुक्तप्रवेशं लभते, येन द्विपक्षीयव्यापारः २०३० पर्यन्तं शतकोटि अमेरिकी डॉलरपर्यन्तं गन्तुं शक्नोति।

ब्रिटेनात् अतिरिक्तं भारतः ओमानदेशेन सह सीईपीए समझौते हस्ताक्षरं कृतवान्। यूएई भारत सीईपीए ऑस्ट्रेलिया भारत ईसीटीए तथा यूरोपीय मुक्त व्यापार संघ इत्यादिभिः रणनीतिकसहमतिः भारतस्य वैश्विकपहुंचः विस्तृता। अद्य भारतः अनेकेषु देशेषु क्षेत्रेषु च मुक्तव्यापारसम्झौतवार्तासु संलग्नः अस्ति, ये वैश्विकमूल्यश्रृङ्खलासु भारतस्य एकीकरणं सुदृढीकुर्वन्ति।

वर्तमानं यानि मुक्तव्यापारसहमतिवार्ताः प्रचलन्ति तासु भारत यूरोपीयसङ्घ एफटीए भारत अमेरिका द्विपक्षीय व्यापारसहमतिः भारत ऑस्ट्रेलिया सीईसीए भारत चिली एफटीए भारत कोरिया सीईपीए भारत पेरू एफटीए भारत श्रीलङ्का ईटीसीए भारत ईएईयू एफटीए तथा आसियान भारत वस्तु व्यापारसहमतयः प्रमुखाः सन्ति।

निर्यातप्रोत्साहनमिशन अन्तर्गतं निर्यातप्रोत्साहनमिशन भारतस्य निर्यातप्रतिस्पर्धाशक्तिं वर्धयितुं महत्त्वपूर्णा पहल अस्ति। एषः मिशनः वाणिज्यविभाग एमएसएमई मन्त्रालय वित्त मन्त्रालय वित्तीय संस्थानानि निर्यातप्रोत्साहनपरिषदः उद्योगसंघाः राज्यसर्वकाराः च इत्यादिभिः सहयोगे आधारितः अस्ति। एषा दूरदर्शिनी सुधारयोजना भारतस्य वैश्विकव्यापारसंरचनां सुदृढीकृत्य २०४७ पर्यन्तं भारतं आधुनिकं प्रौद्योगिकीआधारितं वैश्विकप्रतिस्पर्धी अर्थतन्त्ररूपेण स्थापितुं सहायकाः भविष्यति।

---------------

हिन्दुस्थान समाचार