भोपालम्, 24 दिसंबरमासः (हि.स.)। मध्यप्रदेशस्य कृते वर्षं 2025 उद्यमारम्भानां निवेशस्य, औद्योगिकसुधाराणां तथा आर्थिकपरिवर्तनानां दृष्ट्या ऐतिहासिकं निर्णायकं च वर्षत्वेन अभिलेखितम् अभवत्। गतवर्षे राज्येन यथा निवेशाः आकर्षिताः, उद्यमारम्भपरिस्थितिकी सशक्तीकृता, नीतिगतसुधाराः च भूमौ कार्यान्विताः, तेन मध्यप्रदेशः देशस्य उदयमानानां आर्थिककेन्द्राणां पंक्तौ स्थापितः। मुख्यमंत्री डॉ मोहन यादवः तथा उद्योगमन्त्री चैतन्य काश्यपः उभौ अपि 2025 वर्षं “नवमध्यप्रदेशस्य आधारशिलां स्थापयितुं समर्पितं वर्षम्” इति वर्णयतः।

वर्षे 2025 सर्वाधिकं महत्त्वपूर्णं उपलब्धिः भोपालनगरे आयोजितः ग्लोबल इन्वेस्टर्स समिट (जीआईएस 2025) आसीत्। अस्मिन् समिटे प्रायः 26.61 लक्षकोटिरूप्यकाणां निवेशप्रस्तावाः प्राप्ताः, यत् अद्यावधि अभूतपूर्वः अभिलेखः अस्ति। प्रथमदिने एव 22.50 लक्षकोटिरूप्यकाधिकाः प्रस्तावाः प्राप्ताः, तथा च एतेषां निवेशानां माध्यमेन 17.34 लक्षाधिकानां नूतनजीविकानां सृजनं भविष्यति इति अनुमानम् अस्ति। केवलं सूचना प्रौद्योगिकी तथा प्रौद्योगिकीक्षेत्रे एव 25,000 कोटिरूप्यकाधिकानां निवेशप्रस्तावाः आगताः, येन प्रायः 1.80 लक्षजीविकानां सम्भावना व्यक्ता।

मुख्यमंत्री डॉ यादवः ग्लोबल इन्वेस्टर्स समिट 2025 अवसरं प्रति उक्तवान् यत् मध्यप्रदेशः अद्य केवलं सम्भावनानां राज्यं न, अपि तु विश्वासस्य राज्यं जातः। 2025 वर्षे आगताः निवेशप्रस्तावाः आगामीवर्षेषु प्रदेशस्य अर्थव्यवस्थां, रोजगारं, नवाचारं च नूतनशिखरं नयिष्यन्ति। तस्य मतानुसारं राज्यसर्वकारस्य उद्योगानुकूलाः उद्यमारम्भानुकूलाः च नीतयः निवेशकेषु विश्वासं जनयन्ति।

उद्योगमन्त्री चैतन्य काश्यपः एतत् प्रदेशस्य औद्योगिकइतिहासस्य स्वर्णक्षणम् इति वर्णयन् अवदत् “2025 वर्षं मध्यप्रदेशस्य कृते निर्णायकपरिवर्तनस्य वर्षं सिद्धम्। वयं निवेशकेभ्यः केवलं नीतयः न, अपि तु विश्वासपूर्णं वातावरणं दत्तवन्तः। अनेन कारणेन देशविदेशस्य महती कम्पन्यः नूतनउद्यमिनः च मध्यप्रदेशं स्वस्य आगामीविकासगन्तव्यं मन्यन्ते।”

उद्योगमन्त्री अपि स्पष्टं कृतवान् यत् सरकारस्य लक्ष्यं केवलं महद्योगेषु सीमितं नास्ति, अपि तु उद्यमारम्भान् तथा सूक्ष्मलघुमध्यमउद्योगान् (एमएसएमई) समानरूपेण अग्रे नेतुं अस्ति। अस्यैव दृष्टेः फलस्वरूपं वर्षे 2025 उद्यमारम्भनीतिः प्रभावीरीत्या प्रवर्तिता, यस्य अन्तर्गतं 100 कोटिरूप्यकाणां बीजपूंजीकोषः आरब्धः। अस्य उद्देश्यम् आरम्भिकचरणस्य उद्यमारम्भानां वित्तीयसुदृढीकरणं कर्तुं यत् उत्तमाः विचाराः पूंजीअभावेन न नश्येयुः।

गतवर्षे मध्यप्रदेशे उद्यमारम्भानां संख्या 5000 अतिक्रान्ता। सूचना प्रौद्योगिकी, कृषि उद्यमारम्भाः, खाद्यप्रसंस्करणं, स्वास्थ्यप्रौद्योगिकी, वित्तप्रौद्योगिकी, स्वच्छऊर्जाक्षेत्रं च इत्यादिषु नूतनाः उद्यमारम्भाः शीघ्रं विकसिताः। सरकारस्य लक्ष्यं आगामीपञ्चवर्षेषु एतां संख्यां 10,000 पर्यन्तं नेतुम् अस्ति। मुख्यमंत्री डॉ मोहन यादवः अवदत् “वयं इच्छामः यत् मध्यप्रदेशस्य युवकाः रोजगारं याचमानाः न स्युः, अपि तु रोजगारं ददतां जनकाः स्युः। उद्यमारम्भाः अस्य विचारस्य मेरुदण्डः सन्ति।”

यद्यपि 2025 वर्षपर्यन्तं राज्यस्य स्वकीयं किमपि यूनिकॉर्न न अभवत्, तथापि सरकारः विशेषज्ञाः च उभे मन्येते यत् इकोसिस्टम अधुना यूनिकॉर्ननिर्माणाय पूर्णतया समर्थः अस्ति। इन्दौर, भोपाल, जबलपुर, ग्वालियर इत्यादयः नगराणि उद्यमारम्भकेन्द्ररूपेण उदयन्ति। इन्दौरनगरे आयोजिते टेक कॉन्क्लेव मध्ये 20,000 कोटिरूप्यकाणां निवेशप्रस्तावाः प्राप्ताः, येन स्पष्टं जातं यत् प्रौद्योगिकीक्षेत्रे मध्यप्रदेशस्य स्थितिः दृढा भवति।

वर्षे 2025 ईज ऑफ डूइंग बिजनेस विषये अपि महत्त्वपूर्णाः सुधाराः कृताः। उद्योगानां तथा उद्यमारम्भानां कृते अनुमोदनप्रक्रियाः सरलीकृताः, ऑनलाइनप्रणाल्यः सुदृढीकृताः, समयबद्धस्वीकृतेः विशेषः बलः दत्तः। उद्योगमन्त्रीणां कथनानुसारं “अस्माकं लक्ष्यं यत् निवेशकाः कार्यालयेषु भ्रमणं न कुर्वन्तु। प्रक्रिया यावन्ती सरलाः, तावन्तः निवेशाः शीघ्रं आगच्छन्ति।”

सरकारा उद्यमारम्भानां कृते इन्क्युबेशन तथा मेंटरशिपजालं अपि सुदृढीकृतम्। प्रदेशे प्रायः 1000 इन्क्युबेशनकेन्द्राणां विकासाय कार्यं आरब्धम्, येन ग्रामीणशहरीयुवानां कृते नवाचारस्य मंचः उपलब्धः भवेत्। तदनन्तरं कौशलविकासे अपि विशेषः ध्यानः दत्तः, येन उद्योगेभ्यः प्रशिक्षितमानवसंसाधनं निरन्तरं लभ्येत। एतेषां कारणानां फलस्वरूपं नवीकरणीयऊर्जा, विद्युतवाहन, निर्माण, सूक्ष्मलघुमध्यमउद्योगक्षेत्रेषु कृताः निवेशाः मध्यप्रदेशस्य अर्थव्यवस्थां विविधतां प्रदत्तवन्तः।

अद्य प्रदेशे सौरऊर्जा तथा हरितऊर्जापरियोजनासु सहस्रकोटिरूप्यकनिवेशेन पर्यावरणानुकूलविकासः प्रवर्धते, सहस्रशः नूतनरोजगाराः अपि सृज्यन्ते। सत्यम् एतत् यत् अद्यापि यूनिकॉर्नस्वप्नं मध्यप्रदेशस्य पूर्णतया साकारं न जातम्, तथापि निवेशस्य, उद्यमारम्भानां, नीतिगतसुधाराणां च दृढाधारेण स्पष्टं जातं यत् मध्यप्रदेशः अधुना आर्थिकविकासस्य नवाचारस्य च नूतनां उड़ानं गच्छति। सः विकसितराज्यत्वस्य दिशायां शीघ्रं अग्रे गच्छति।

---------------

हिन्दुस्थान समाचार / Dheeraj Maithani