Enter your Email Address to subscribe to our newsletters
२६ दिसम्बर २००४ तमे दिने विश्वेतिहासस्य अत्यन्तं भीषणानां प्राकृतिक-आपदां मध्ये एका आपदा एशिया-महासागरप्रदेशं च प्रचण्डरूपेण कम्पितवती। रिक्टर-मापके ९.३ तीव्रतायुक्तः महाशक्तिशालीः भूकम्पः इण्डोनेशियादेशस्य सुमात्रा-तटस्य समीपे उत्पन्नः, तदनन्तरं समुद्रात् उद्भूताः भीषणाः सुनामी-तरङ्गाः अनेकदेशेषु अभूतपूर्वं विनाशं कृतवन्तः। अस्याः आपदायाः सर्वाधिकः प्रभावः इण्डोनेशिया, श्रीलङ्का, भारत, थाइलैण्ड, मलेशिया, मालदीवदेशेषु तथा समीपवर्तिषु तटीयप्रदेशेषु दृष्टः। अनेकेषु स्थानेषु समुद्रतरङ्गाः बस्तिषु बहु-योजनपर्यन्तं प्रविष्टाः, येन गृहाणि, मार्गाः, सेतवः तथा सम्पूर्णं आधारभूत-संरचनातन्त्रं विनष्टं जातम्।
आलेखानुसारम् अस्यां सुनामी-आपदायां प्रायः द्वौ लक्षौ त्रिंशत्सहस्रं जनानां प्राणहानिः अभवत्, लक्षाधिकाः जनाः च गृहविहीनाः अभवन्। भारतदेशे तमिलनाडु-राज्ये, अण्डमान-निकोबार-द्वीपसमूहे, आन्ध्रप्रदेशे, केरलराज्यस्य तटीयप्रदेशेषु च महती क्षतिः जाता। श्रीलङ्कायाम् इण्डोनेशियायां च सहस्रशः ग्रामाः पूर्णतया नष्टाः अभवन्।
अयं महाविनाशः केवलं जनजीवनं न प्रभावितवान्, अपि तु वैश्विक-आपदा-प्रबन्धनस्य चिन्तनधारामपि परिवर्तितवान्। तस्यानन्तरं हिन्द-महासागर-प्रदेशे सुनामी-चेतावनी-प्रणाली स्थापिता, येन भविष्ये एतादृशाभ्यः त्रासदीभ्यः समये एव संरक्षणं कर्तुं शक्येत। एषा सुनामी अद्यापि मानवेतिहासस्य अत्यन्तं वेदनापूर्णासु आपदासु गणिता भवति, तथा च सा अस्मान् प्रकृतेः अपरिमित-शक्तेः, सतर्कतायाः च पूर्वतयारीयाः महत्त्वस्य स्मरणं कारयति।
महत्त्वपूर्णः घटनाचक्रः
१७४८ – फ्रान्स-देशस्य आस्ट्रिया-देशस्य च मध्ये दक्षिण-हॉलैण्ड-विषये सन्धौ हस्ताक्षरौ कृतौ।
१९०४ – देहली-नगरात् मुम्बई-नगरं प्रति देशस्य प्रथमायाः क्रॉस-कण्ट्री मोटरकारयात्रायाः उद्घाटनं कृतम्।
१९२५ – तुर्कीदेशे ग्रेगोरियन-कैलेंडरः स्वीकृतः।
१९२५ – भारतीय-कम्युनिस्ट-दलस्य स्थापना अभवत्।
१९७७ – सोवियतसंघेन पूर्वकजाख-प्रदेशे परमाणुपरीक्षणं कृतम्।
१९७८ – भारतदेशस्य पूर्वा प्रधानमन्त्री इन्दिरा-गान्धी कारागारात् मुक्ताभवत्।
१९९७ – उडिशा-राज्यस्य प्रमुखदलः बीजू-जनता-दलः (बीजद) वरिष्ठराजनेता बीजू-पटनायकस्य पुत्रेण नवीन-पटनायकेन स्थापितः।
२००२ – संयुक्त-राष्ट्र-सुरक्षा-परिषदा डेमोक्रेटिक-रिपब्लिक-ऑफ-काङ्गो-देशे पुनः संघर्षस्य आरम्भ-सूचना प्रदत्ता।
२००३ – रिक्टर-मापके ६.६ तीव्रतायुक्तेन भूकम्पेन ईरानदेशस्य दक्षिण-पूर्वस्थे बाम-नगरे महाविनाशः जातः।
२००४ – रिक्टर-मापके ९.३ तीव्रतायुक्तेन भूकम्पोत्पन्नया सुनाम्या श्रीलङ्का, भारत, इण्डोनेशिया, थाइलैण्ड, मलेशिया, मालदीवदेशेषु तथा समीपवर्तिषु प्रदेशेषु महती क्षतिः जाता; द्वौ लक्षौ त्रिंशत्सहस्राणि जनानां मृत्युः अभवत्।
२००६ – शेन-वार्न् अन्ताराष्ट्रिय-टेस्ट-क्रिकेटे ७०० विकेट्-ग्रहणेन इतिहासं रचितवान्।
२००७ – तुर्क-विमानैः इराकदेशस्य कुर्द-केन्द्रेषु आक्रमणानि कृतानि।
२००८ – कृतिकां पराजित्य तानिया संयुक्त-शीर्षस्थाने प्राप्तवती।
२०१२ – चीनदेशस्य राजधानी बीजिङ्ग-नगरात् ग्वाङ्झू-नगरपर्यन्तं निर्मितस्य विश्वस्य दीर्घतमस्य हाई-स्पीड-रेलमार्गस्य उद्घाटनं कृतम्।
जन्मदिनानि
१६६६ – सिखानां दशमः गुरुर्गोविन्द-सिंहस्य जन्म।
१७१६ – थॉमस-ग्रे – अष्टादश-शताब्द्याः प्रसिद्धेषु आङ्ग्ल-कविषु एकः।
१८९९ – अमर-शहीदः ऊधमसिंहः स्वातन्त्र्यसेनानी।
१९२९ – तारकमेहता – गुजराती-साहित्यकारः।
१९३५ – माबेला-अरल् – भारतीय-समाजसेविका।
१९३५ – विद्यानन्द-जी-महाराजः – प्रसिद्धेषु सन्तमहात्मसु एकः।
१९४८ – प्रकाश-आम्टे – प्रसिद्धः समाजकार्यकर्ता चिकित्सकश्च।
निधनानि
१५३० – बाबरः – मुगलसम्राट्।
१८३१ – हेनरी-लुईस-विवियन-डेरोजियो – कविः (कलकत्ता-नगरे)।
१९६१ – भूपेन्द्रनाथदत्तः – स्वातन्त्र्यसंग्रामस्य प्रसिद्धः क्रान्तिकारी, लेखकः, समाजशास्त्री च।
१९६६ – गोपीचन्दभार्गवः – ‘गान्धीस्मारकनिधेः’ प्रथमः अध्यक्षः, गान्धीवादीनेता, पंजाबराज्यस्य प्रथमः मुख्यमन्त्री।
१९७६ – यशपालः – हिन्दीभाषायाः यशस्वी कथाकारः निबन्धकारश्च।
१९८६ – बीना-दासः – भारतस्य महिला-क्रान्तिकारिणीषु एका।
१९८९ – के. शङ्कर-पिल्लै – ‘शङ्कर’ इति नाम्ना प्रसिद्धः भारतीयः कार्टूनिस्टः।
१९९८ – राम-स्वरूपः – वैदिक-परम्परायाः प्रमुखः बुद्धिजीवी।
१९९९ – शङ्करदयाल-शर्मा – भारतदेशस्य नवमः राष्ट्रपति।
२०११ – एस्. बंगरप्पा – भारतीय-राष्ट्रिय-काङ्ग्रेस-दलस्य राजनीतिज्ञः, कर्नाटक-राज्यस्य भूतपूर्वः द्वादशः मुख्यमन्त्री।
२०१५ – पङ्कज-सिंहः – समकालीन-हिन्दी-काव्यस्य महत्त्वपूर्णः कविः।
२०२४ – डॉ. मनमोहन-सिंहः – भारतदेशस्य पूर्वः प्रधानमन्त्री।
महत्त्वपूर्णः दिवसः
वीर-बाल-दिवसः।
--------------------
हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता