Enter your Email Address to subscribe to our newsletters
धमतरी, ५ दिसम्बरमासः (हि.स.)। विश्वमृदास्वास्थ्यदिवसस्य अवसरं प्रति पञ्चम् दिसम्बरमासस्य दिने कृषिविज्ञानकेन्द्रे (केवीके) धमतर्यां कृषकानां कृते मृदास्वास्थ्य-संरक्षणम्, जैविकप्राकृतिककृषि तथा संतुलितोर्वरकप्रबन्धनम् इत्येषां विषयाणां प्रति एकः दिवसीयः प्रशिक्षणकार्यक्रमः आयोजितः। कार्यक्रमस्य संचालनं वरिष्ठवैज्ञानिकेन प्रमुखेन च डॉ अमितकुमारसिन्हाया मार्गदर्शनेन अभवत्।
डॉ सिन्हा कृषकान् सम्बोध्य अवदत् यत् मृदा केवलं धरातलस्य परत एव नास्ति, अपितु जीवनस्य आधारशिलैव अस्ति। ते कृषकान् मृदास्वास्थ्यपत्रस्य उपयोगितां, मृदापरीक्षणाधारितोर्वरक-अनुशंसनानां, सूक्ष्मपोषकतत्त्वानां संतुलनम्, फसलचक्रस्य लाभांश्च, कार्बनसंवर्धनाय आधुनिकतन्त्रज्ञानां विस्तृतं ज्ञानं दत्तवन्तः।
तकनीकीसत्रे वैज्ञानिकः प्रेमलालसाहू-नामकः मृदाप्रतीकसंग्रहणस्य विश्लेषणस्य च पद्धतिम्, हरितखादस्य जैविकखादनिर्माणस्य च उपायान्, मृदाक्षरणनिरोधकतन्त्राणि तथा फसल-अवशेष-प्रबन्धनस्य भूमिकां च विवृत्य प्रबोधितवान्।
वैज्ञानिकः डॉ. शक्ति-वर्मा मृदायाः समक्षं वर्तमाना दुर्जयाः चुनौतयः—रासायनिकोर्वरकानां अतीवोपयोगः, जैविकद्रव्यस्य न्यूनता, सूक्ष्मपोषकतत्त्वानां घटमानं उपलब्धत्वम्—एतानि विषयान् विस्तरेण विवृणोति स्म तथा तेषां समाधानान्यपि प्रदत्तवान्। वैज्ञानिकया मनीषाखापर्डे तकनीकीसत्रस्य संचालनं कृतम्, सा च गोबर-खाद- कम्पोस्ट्-हरी-खाद-वर्मीकम्पोस्ट्-उपयोगस्य लाभान् प्रकाशयामास। प्रक्षेत्रप्रबन्धकेन आशीषबंजारेण जलसंरक्षणस्य फसलचक्रणस्य च महत्व प्रकाशितम्। कृषिविज्ञानकेन्द्रस्य रीतिकाठाकुरः अवदत् यत् स्वस्थमृदा एव स्वस्थफसलस्य अधिकोत्पादनस्य च आधारः, अतः मृदासंरक्षणं प्रत्येकस्य कृषकस्य प्राथमिकता भवितुमर्हति।
अन्ते कृषका प्राप्तज्ञानं अतीवोपयोगि इति उक्तवन्तः तथा स्वकर्षकेषु वैज्ञानिकपद्धतीः अवलम्बितुं संकल्पम् अकुर्वन्।
हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता