नवदेहली, 8 दिसम्बरमासः (हि.स.)।

सोमवासरे लोकसभायां “वन्दे मातरम्” विषये आयोजितायां विशेषचर्चायां कांग्रेसदलस्य उपनेता गौरवः गोगोई भारतीयजनतादलम् (भा॰ज॰पा॰) प्रति आरोपं कृतवान् यत् एतत् गीतं राजनैतिकवर्णं दातुं प्रयासः क्रियते। सः उक्तवान् यत् प्रधानमन्त्री तथा भारतीयजनतादलः यथाशक्ति: प्रयत्नं कुर्वन्तु, तथापि पण्डितनेहरू तथा कांग्रेसदलस्य योगदानं कलङ्कितुं केनापि प्रकारेण न शक्यम्।

गोगोयी सदने उक्तवान् यत् “वन्दे मातरम्” इति गीतं राष्ट्रगीतरूपेण मान्यतां प्राप्तुं कांग्रेसदलस्य एव श्रेयः अस्ति। अस्य गीतस्य विरोधः मुस्लिमलीग तथा हिन्दूमहासभया कृतः आसीत्। तस्मिन् समये मौलाना अबुलकलाम्-आजादेन अपि स्पष्टतया उक्तं यत् अस्मिन्नेव गीते तस्य किमपि आपत्तिः नास्ति। संवत्सरे १९०५ तमे कांग्रेसदलेन स्व-अधिवेशने निर्णयः कृतः यत् यत्र-यत्र कार्यक्रमाः आयोजिताः भविष्यन्ति, तत्र तत्र “वन्दे मातरम्” इति उद्घोषः क्रियेत। एषः निर्णयः राष्ट्रव्यापि, अस्य गीतस्य लोकप्रियतां तथा राष्ट्रगीतस्वीकृतिं प्रति महत्त्वपूर्णः आसीत्।

बङ्किमचन्द्रचट्टोपाध्यायस्य तथा सरलादेवीचौधराण्याः योगदानं स्मृत्वा गोगोयी अवदत् यत् बङ्किमचन्द्रेण “वन्दे मातरम्” इति गीतं बंगालप्रदेशस्य पृष्ठभूमौ रचितम्; सरलादेवीचौधराण्याः च तस्य राष्ट्रस्तरीयलोकप्रियतायै संशोधनं कृतम्। सः अवदत् यत् एतत् गीतं स्वातन्त्र्यसंग्रामकाले जनान् एकत्र संगृह्य ब्रिटिशशासनविरुद्धं स्थितुम् प्रेरितवत्।

कांग्रेसनेता अवदत् यत् संवत्सरे १९०५ तमे बंगालविभाजनकाले “वन्दे मातरम्” देशवासिनः एकतां प्राप्तुं प्रेरितवान्। एतत् गीतं क्रान्तिकारिणः तथा स्वातन्त्र्यसेनानीनः ब्रिटिशविरोधे उत्थातुं प्रेरितवत्। तेन रवीन्द्रनाथटगोरः, खुदीरामबोसः तथा अन्ये अनेके स्वातन्त्र्यसेनानिनः अपि स्मारिताः, ये स्वस्व-आन्दोलनेषु अस्य गीतस्य भावनाम् अनुसृतवन्तः।

सः उक्तवान् यत् “वन्दे मातरम्” केवलं गीतं न, अपि तु देशभक्ति, एकता तथा स्वातन्त्र्यभावनायाः प्रतीकम् अस्ति। अस्य गीतस्य सम्यग्-अर्थे अवबोधनं तथा आचरणं प्रत्येकस्य नागरिकस्य कर्तव्यं भवति। एतत् अस्मान् स्मारयति यत् राष्ट्रस्य स्वातन्त्र्ये एकतायां च प्रत्येकपीढीं स्वीयं योगदानं दातव्यम्। अस्य गीतस्य १५० तम-जयंतीप्रसङ्गे अस्य स्मरणं केवलं सम्मानसूचकं न, अपितु वर्तमानस्य तथा आगामिसंततीनां कृते प्रेरणास्रोतः अपि अस्ति।

हिन्दुस्थान समाचार / Dheeraj Maithani