भोपालम्, 21 दिसम्बरमासः (हि.स.)। मध्यप्रदेश-आरक्षकेषु मानसिक-स्वास्थ्यस्य, तनाव-प्रबन्धनस्य, संवेदनशील-पुलिसिंग इत्यस्य च सुदृढीकरणाय कृतानां दूरदर्शिनां प्रयासानां कृते पुलिसमहानिदेशकः कैलाशः मकवाणा हार्टफुलनेस-संस्थाद्वारा ‘प्रथम हार्टफुलनेस चेंज मेकर अवार्ड’ इति सम्मानाय घोषितः अस्ति। एषा घोषणा रविवासरे विश्व-ध्यान-दिवसस्य अवसरे हैदराबाद-नगरे स्थिते कान्हा-शान्तिवने आयोजिते भव्य-समारोहे भारतस्य उपराष्ट्रपतेः गरिमामयी-उपस्थितौ कृता।

पुलिसमहानिदेशकः कैलाशः मकवाणा मन्यते यत् सशक्तस्य प्रभावीस्य च पुलिसबलस्य आधारः सशक्त-सन्तुलित-मनसि एव निहितः अस्ति। तस्य नेतृत्वे मध्यप्रदेश-पुलिसद्वारा न केवलं दशकैः व्याप्य नक्सल-समस्यायाः उन्मूलनस्य दिशायां ऐतिहासिका सफलता प्राप्ता, अपि तु ‘नशेभ्यः दूरी आवश्यकाऽस्ति’ इत्यादीनां व्यापक-सामाजिक-अभियानानां अपि प्रभावी-रूपेण जन-आन्दोलनस्य स्वरूपं दत्तम्। एतेषां प्रयासानां कृते मध्यप्रदेश-पुलिसः पूर्वमेव ‘वर्ल्ड बुक ऑफ रिकॉर्ड्स’ द्वारा अपि सम्मानिता अस्ति।

हार्टफुलनेस ध्यानात् पुलिसिंग इत्यस्मिन् सकारात्मकः परिवर्तनः

पुलिसकर्मिणां वर्धमान-कार्यभारं, तनावपूर्ण-परिस्थितीन्, मानसिक-दाबं च दृष्ट्वा सन् 2022 तमे वर्षे मध्यप्रदेश-पुलिसे हार्टफुलनेस-ध्यानस्य अंगीकरणं कृतम्। अस्य उपक्रमस्य अधिक-सुदृढीकरणाय फरवरी 2025 तमे मासे हार्टफुलनेस-संस्थया सह समझौता-पत्रम् (एम.ओ.यू.) अपि सम्पन्नम्।

उत्तमा निर्णय-क्षमता च परिवर्तिता प्रतिमा

पुलिसमहानिदेशकः मकवाणः ध्यानस्य, विश्रान्तेः च महत्त्वं प्रकाशयन् अवदत् यत् चुनौतीपूर्णे पुलिस-सेवाक्षेत्रे भावनात्मक-बुद्धेः भूमिका अतीव महत्त्वपूर्णा अस्ति। सः उदाहरणं दत्त्वा अवदत् यथा शान्ते जले गभीरतया सर्वं स्पष्टं दृश्यते, तथैव स्थिरं सन्तुलितं मन एव सम्यक् समयोचितं च निर्णयं कर्तुं समर्थं भवति।

अस्य उपक्रमस्य सकारात्मकाः परिणामाः भूमौ अपि स्पष्टतया दृश्यन्ते। वर्तमानकाले समग्रे प्रदेशे प्रायः 800 हार्टफुलनेस-प्रशिक्षकाः सक्रियाः सन्ति, तथा पुलिसविभागः स्वकीयान् (इन-हाउस) प्रशिक्षकान् अपि निर्माणं करोति। एतेन पुलिसकर्मिणां कार्यक्षमतायां वृद्धिः अभवत् तथा समाजे पुलिसविषये दृष्टिकोणे सकारात्मकः परिवर्तनः अपि दृश्यते। एषा प्रविधिः पुलिसकर्मिणां सह तेषां कुटुम्बजनानाम् अपि मानसिक-स्वास्थ्याय उपयोगिनी सिद्धा भवति।

राष्ट्रीय-स्तरे आदर्शरूपेण विकसितुं अग्रसरः उपक्रमः

मानसिक-शान्तिः, अनुशासनं, संवेदनशीलता-आधारितः अयं प्रयोगः सम्भवतः देशे स्वप्रकारस्य प्रथमः प्रयासः अस्ति, यत्र इतस्ततः विशाल-स्तरे कस्यचित् पुलिसबलस्य द्वारा ध्यानस्य संस्थागत-रूपेण अंगीकरणं कृतम्। अयं उपक्रमः भविष्यति काले राष्ट्रिय-आदर्श-रूपेण विकसितुं समर्थः अस्ति।

आई.जी. प्रशासनः रुचिवर्धनः मिश्रः अवदत् यत् योगस्य ध्यानस्य च माध्यमेन पुलिसबलस्य तनावं न्यूनं कृत्वा तेषां शारीरिकं मानसिकं भावनात्मकं च सन्तुलनं सशक्तं कर्तुं एष एव अस्य उपक्रमस्य प्रमुखः उद्देश्यः। वर्तमानकाले प्रदेशस्य सर्वेषु प्रशिक्षण-संस्थानेषु नवनियुक्त-आरक्षकान् नियमितरूपेण ध्यान-अभ्यासं कारयन्ति, यस्य सकारात्मक-परिणामस्वरूपं कार्यविषये तेषां अभिवृत्तौ सुधारः, सामान्य-तनाव-स्तरे च न्यूनता दृष्टिगोचरा भवति।

हिन्दुस्थान समाचार