Enter your Email Address to subscribe to our newsletters
हरिद्वारम्, 25 दिसंबरमासः (हि.स.)। पतञ्जलि-संस्थायाः आयोजनात् समृद्धग्राम-पतञ्जलि-प्रशिक्षणकेन्द्रे आयोजितस्य त्रिदिवसीयस्य एकीकृतकृषिसामूहिकप्रशिक्षणकार्यक्रमस्य अद्य आध्यात्मिक-ऊर्जया शैक्षणिक-प्रभावेन च सह समापनं सम्पन्नम्।
अयं प्रशिक्षण-कार्यक्रमः ग्रामीण-समृद्धेः उद्देश्येन एकीकृत-सतत-कृषि-पद्धतीनां प्रवर्धनार्थं आयोजितः आसीत्, यस्मिन् आवासीय-व्यवस्थया सह १५०-अधिकाः स्वसहायता-समूह-सदस्याः (एस्.एच्.जी.) सक्रियतया सहभागितां कृतवन्तः। प्रशिक्षण-कार्यक्रमस्य अन्तिम-दिवसस्य शुभारम्भः हवन-अनुष्ठानेन अभवत्। ततः पश्चात् दीप-प्रज्वलन-कार्यक्रमः आयोजितः। अस्मिन् अवसरः आचार्यः बालकृष्णः अवदत् यत् एकीकृताः स्थायी-कृषि-पद्धतयः एव आत्मनिर्भर-ग्रामाणां समृद्ध-ग्रामीण-अर्थव्यवस्थायाः आधारः सन्ति। तेन सहभागिभ्यः प्रकृत्यनुकूल-कृषेः अवलम्बनं कर्तुं तथा कृषेः बहुआयामी-स्वरूपं विकसितुं प्रेरणा दत्ता।
कार्यक्रमस्य क्रमिके काले सहभागिभिः स्वानुभवाः प्रस्तुताः , प्रशिक्षण-काले प्राप्तस्य व्यावहारिक-ज्ञानस्य क्षेत्रीय-अनुभवस्य च प्रति सन्तोषः व्यक्तीकृतः। अस्मिन् अवसरे बहादराबाद-खण्ड-विकास-अधिकारी (बीडीओ) मानसः मित्तलः सहभागिनः सम्बोधयन् अवदत् यत् एकीकृत-कृषि-प्रारूपग्रामस्तरीय-अर्थव्यवस्थां सुदृढीकर्तुं शक्नोति, तथा कृषकाणां स्वसहायता-समूह-सदस्यानां च आजीविकां दीर्घकालिकतया सशक्तयति।
कार्यक्रमस्य मुख्य-अतिथिः नेपाल-सर्वकारस्य पर्यावरण-वन-मन्त्रालयस्य सचिवः गोविन्दः प्रसादः शर्मा सततकृषिः, पर्यावरण-संरक्षणं तथा सीमा-पार-सहयोगः इत्येतत् विषयेषु स्वविचारान् प्रस्तुत्य एतादृशाः प्रशिक्षण-कार्यक्रमाः भविष्यस्य अनिवार्य-आवश्यकता इति अवदत्। तेन सह नेपाल-सर्वकारे अवर-सचिवः भारतः खण्डेलः इत्यस्य गरिमामयी उपस्थिति कार्यक्रमाय अन्ताराष्ट्रिय-महत्त्वं प्रदत्तवती।
प्रशिक्षण-कार्यक्रमे सहभागिभ्यः आवासीय-व्यवस्थायाः अन्तर्गतं सैद्धान्तिकं व्यावहारिकं च उभय-प्रकारकं प्रशिक्षणं प्रदत्तम्। प्रशिक्षणस्य प्रमुख-विशेषतासु मधुमक्षिका-पालनम्, मशरूम-उत्पादनम्, क्लाइमेट-स्मार्ट-कृषिः, ‘धरती-डॉक्टर’-कृषि-प्रशिक्षणम्, तथा एफ्.एम्.सी्.जी.-उत्पादानां गुणवत्ता-नियन्त्रणम् इत्यादयः महत्त्वपूर्ण-विषयाः समाविष्टाः आसन्। एतेषु विषयेषु विशेषज्ञैः विस्तृताः तकनीकी-सत्राः सञ्चालिताः, येन सहभागिभ्यः आय-वर्धनस्य नूतन-अवसराणां ज्ञानं प्राप्तम्। अयं प्रशिक्षण-कार्यक्रमः पतञ्जलि-संस्थायाः एकीकृत-सततकृषि-पद्धतीनां कृषककेन्द्रित-दृष्टेः च प्रवर्धने दृढ-प्रतिबद्धतां पुनः प्रतिपादयति, यत् समग्र-ग्रामीण-विकासस्य, महिला-सशक्तिकरणस्य तथा आत्मनिर्भर-भारतस्य दिशि एकः सशक्तः पादः इति मन्यते।
हिन्दुस्थान समाचार / अंशु गुप्ता